پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ / ۱۳:۲۵:۰۱
ارغوان بافی درخت عشق : محمد حبیب الهی از آن دست از هنرمندان شهرستان است. که با وجود تحقیقات فراوان و علاقمندی بسیار در زمینه هنر ارغوان بافی نجف آباد و شناساندن درخت ارغوان و این هنر زحمات بسیاری کشیده است. این محقق جوان شهرمان بسیار امیدوار است. با توجه به سبقه هنر ارغوان بافی، […]
ارغوان بافی درخت عشق : محمد حبیب الهی از آن دست از هنرمندان شهرستان است. که با وجود تحقیقات فراوان و علاقمندی بسیار در زمینه هنر ارغوان بافی نجف آباد و شناساندن درخت ارغوان و این هنر زحمات بسیاری کشیده است. این محقق جوان شهرمان بسیار امیدوار است. با توجه به سبقه هنر ارغوان بافی، خاک مناسب و رشد خوب این درخت در این شهر، با توجه به قصد شهرداری نجف آباد در تبدیل این شهر به عنوان مقصد گردشگری، بتواند نجف آباد را به عنوان شهر «درخت ارغوان» به ثبت برساند.
به بهانه چاپ کتاب ایشان مصاحبه کوتاهی در مورد هنر ارغوان بافی و درخت ارغوان داشتیم.
دلیل اصلی و جذب من به این هنر مربوط به زمانی است که به خاطر اتفاق و تصادفی مدتی مجبور بودم در خانه بمانم. در آن دوران چند شغل خانگی انتخاب کردم. و با آن ها سرگرم شدم. پس از مدتی توسط یکی از دوستان با آقای عادل نیا که نسل به نسل در این هنر فعالیت داشتند. آشنا شدم و پیش ایشان یادگیری این هنر را شروع کردم. و به واسطه مدرک درسی ارشدم که آبیاری بود. علاقه ام به این هنر بیشتر شد و در کنار ارغوان بافی مطالعاتی نیز در زمینه درخت ارغوان انجام دادم.
و در کشورهای اروپایی از این درخت بسیار در فضای سبز استفاده می کنند. ولی در ایران از این هنر، فقط برای سبد بافی و مصارف دیگر استفاده می شود. و در حق این درخت اجحاف می شود. کم کم مطالعاتم را در زمینه این درخت گسترش دادم. و به صورت میدانی شروع به تحقیق در مورد این هنر و درخت کردم. و پس از مدتی مطالعه و سپری کردن مدتی در استان ها و شهرستان های مختلف مثل سیستان و بلوچستان و خوزستان متوجه شدم. که هر شهری بسته به نوع آن منطقه از این درخت استفاده کرده. و سبک های بافت نیز متفاوت است. و می توان گفت که امروز پس از مطالعات فراوان در این زمینه به جرات می توانم. بگویم که از این درخت علاوه بر هنر ارغوان بافی می شود. در محیط زیست، فضای سبز، خوراکی(تهیه مربا)، دارویی و حتی رایحه درمانی استفاده کرد.
بله. در ادبیات اروپا نیز از این درخت بسیار نام برده شده است. و شاید به خاطر اینکه این درخت زودتر از بقیه درختان شکوفه می دهد. و حتی شکوفه هایش قبل از برگ دادن، جوانه می زنند و این درخت نشانه فصل بهار است. به عنوان سردمدار و نوید دهنده بهار است. بسیار در اشعار شاعران خارج از کشور نیز از این درخت نام برده شده است. در ایران نیز به خاطر قرمزی گلش، این درخت به نوعی نماد عشق و نماد خون است. نماد خون عاشقی که ریخته است. و من در فصل دوم کتاب ارغوان مفصل در مورد نقش این درخت در فرهنگ ادبیات توضیح داده ام.
محتشم کاشانی را همه ما به عنوان شاعر دینی و با آن شعرهای زیبایش در مورد کربلا و امام حسین (ع) می شناسیم. ولی باید بگویم که این شاعر بزرگ در اشعارش به درخت ارغوان بسیار اشاره کرده است. و از ارغوان به عنوان نمادی از خون نام برده است. در بین شعرای معاصر نیز اشعار هوشنگ ابتهاج و انس و الفت ایشان با درخت ارغوان و اشعار زیبای ایشان در مورد ارغوان را بیشتر می پسندم.
با توجه به مطالعات گسترده و دیدن حداقل ۱۵ استان و شهر در زمینه ارغوان بافی و صحبت های بسیار با اساتید این فن، به واقع به طور قطع و یقین نمی توانم بگویم خاستگاه این هنر کجاست ولی می توان از طرقبه، کردستان و حتی نجف آباد به عنوان شهرهای پیشرو این هنر نام برد. البته این را باید اشاره کنم. که نحوه بافت یکی از تفاوت های این هنر است. در طرقبه ارغوان را با درخت ارغوان می بافند. در کردستان با درخت مو و در آذربایجان با درختان میوه و در نجف آباد نیز منحصرا با درخت ارغوان این هنر مفید و پرکاربرد را می بافند.
با توجه به ایده شهرداری در تبدیل این شهر به عنوان مقصد گردشگری یکی از دغدغه های اصلی من جذب گردشگر از طریق درخت ارغوان است و ایده های بسیاری نیز در ذهن دارم. مثلا می شود یک میدان یا بلوار را کاملا درخت ارغوان کاشت و با دوستان بسیاری در مورد اجرای این طرح صحبت کرده ام. این شهر با توجه به قابلیت کاشت و پرورش درخت ارغوان واقعا مناسب چنین برنامه هایی است.
مغازه داران و فروشگاه های این شهر می توانند در این امر کمک کنند. مثلا در فروشگاه های شمال کشورمان، صنایع دستی آن منطقه در معرض نمایش و فروش است. اما متاسفانه در نجف آباد این طور نیست. و هنرمندان ما به این خودباوری نرسیده اند و کمتر برای محصولاتشان تبلیغ می کنند.
از دیگر دغدغه های من استفاده علمی و ثابت کردن خاصیت دفع کننده طبیعی این درخت است. و چوب این درخت حشرات موزی را فراری می دهد. و بسیار مایلم از خواص این هنر و درخت مردم استفاده کنند.
دلایل متعددی است. ولی اصلی ترین دلیل بنظر من عدم خودباوری هنرمندان و عدم شناساندن این هنر است. از طرفی با توجه به کم شدن صادرات متاسفانه این هنر با مشکلات بسیاری روبه و شده است. و امیدوارم با حمایت های مناسب این هنر دوباره اوج بگیرد و استقبال بیشتر گردد. مثلا امروز با توجه به بازیافت طولانی مواد پلاستیکی می توان از سبدهای ارغوان به جای بسته های پلاستیکی، نایلون ها استفاده کرد. و خانواده ها می توانند سبدهای ارغوان را جایگزین کرد. و به نظرم نیاز به فرهنگ سازی و نهادینه کردن این اقدامات در وهله اول است.
از دیگر دلایل عدم رونق این هنر می شود. به عدم تبلیغات مناسب و شناساندن این هنر به مردم نیز می توان نام برد. در مورد حمایت ها نیز بخش های دولتی، شهرداری، سازمان محیط زیست، سازمان منابع طبیعی و گروه های حامی محیط زیست می توانند نقش به سزایی در ارتقا این هنر ایفا کنند.
چین، آمریکا، انگلستان، ژاپن و حتی اسلواکی از کشورهای پیشرو در این هنر هستند و گروه ها و سازمان های مردم نهاد بسیاری در مورد این هنر فعالیت می کنند.
من بسیار امیدوارم که بتوانم این هنر را در سراسر شهرستان گسترش دهم. و با توجه به این که این گل نماد عشق و یا حتی صلح می باشد. می توان در راه صلح و دوستی بیشتر بین مردم اقدام کرد. مدارس می توانند نقش بسزایی در گسترش این هنر داشته باشند. و همه باید سعی کنیم. این هنر از یادها فراموش نشود و مردم از این محصولات بیشتر خریداری کنند.
جا دارد در آخر از دکتر اردکانیان که مشوق من در چاپ این کتاب بودند و همچنین مهندس مردانی، دکتر خزائیلی که کمک های بسیاری به من کردند تشکر کنم.
این مطلب در هفته نامه دیباگران شماره شصت و دوم به چاپ رسیده است.
