چهارشنبه, ۵ مهر ۱۴۰۲ / ۱۱:۱۵:۴۷
انار میوه‌ای بهشتی و یاقوت‌های سرخ مایه تندرستی و نماد برکت و باوری است که چند سالی است این میوه در باغهای استان اصفهان از جمله شهرضا مورد هجوم کرم گلوگاه قرار گرفته و سیاهی این آفت بر دانه‌های اَنار تاثیر گذاشته‌است. اَنار یکی از از درختان بومی آسیای مرکزی و غربی است و سالیان […]
انار میوه‌ای بهشتی و یاقوت‌های سرخ مایه تندرستی و نماد برکت و باوری است که چند سالی است این میوه در باغهای استان اصفهان از جمله شهرضا مورد هجوم کرم گلوگاه قرار گرفته و سیاهی این آفت بر دانه‌های اَنار تاثیر گذاشته‌است.
اَنار یکی از از درختان بومی آسیای مرکزی و غربی است و سالیان طولانی در ایران کشت می‌شده‌است و در تاریخ و فرهنگ ایران ریشه دارد، از طرفی در دین اسلام یکی از میوه‌های بهشتی شناخته می‌شود.
اَنار یکی از میوه‌هایی است که فواید زیادی برای سلامت پوست و مو، بهبود سلامت قلب و جلوگیری از کم‌خونی دارد و در گذشته میوه برکت و باروری شناخته می‌شد وطبق تحقیقات دانه‌های انار پر از مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت بدن است.
درخت اَنار در مناطق مختلف ایران از جمله اصفهان کشت می‌شود و انواع مختلفی دارد به‌طوری‌که نماد برخی از شهرها مانند شهرضا و ساوه به‌شمار می‌آید و سالانه هزاران تن از این میوه در داخل یا خارج کشور عرضه می‌شود.
در استان اصفهان ۷ هزار و ۸۰۰ هکتار باغ زیر کشت درخت اَنار است و حدود ۹۵ هزار تن محصول از این باغات برداشت می‌شود و اصفهان بعد از استان‌های فارس، خراسان رضوی و مرکزی در مقام چهارم کشوری است و در استان اصفهان ۱۵ شهرستان این محصول را کشت می‌کنندکه بیشترین آن مربوط به نطنز، کاشان و اردستان است.
با توجه به ظرفیت‌های فراوان برای محصول اَنار در استان اصفهان این درخت در سال‌های اخیر با چالشی جدی یعنی هجوم آفت کرم گلوگاه مواجه‌شده‌است طوری‌که سالانه حجم قابل توجهی باغهای انار به این آفت آلوده می‌شود و از بین می‌رود.
کرم گلوگاه ازآفات مهم درخت اَنار و کاهش دهنده عملکرد و کیفیت اَنار در کشور محسوب می‌شود ودرصورت عدم کنترل به‌درستی خسارت اقتصادی زیادی را به بار می‌آورد.
یاقوت‌هایی که دیگر سرخ نیستند
با نگاهی به باغهای اَنار در استان اصفهان در سال جاری نشان می‌دهد که همچنان در برخی از باغات با معضل کرم گلوگاه روبرو هستیم که باعث می‌شود انار پوسیده وخاب شود و به زمین می‌افتد و وقتی پوست آن را باز می‌کنیم به جای یاقوت سرخ با دانه‌های سیاه مواجه می‌شویم.
تعدادی از باغداران انارهای آلوده را جمع‌آوری کرده و به محل‌های تعیین‌شده برای امحا تحویل می‌دهند و عده‌ایی آن‌ها را آتش می‌زنند و این روزها دود زیادی از کنار باغهای اَنار مشاهده می‌شود.
برخی باغداران ادعا کرده‌اند که در سال‌های اخیر به حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد به محصولات آن‌ها خسارت وارد کرده است و باید اقدامی جدی برای رفع این مشکل انجام شود در غیر اینصورت ممکن است در سال های آینده بسیاری از باغهای انار از بین برود و ضرر و زیان‌های اقتصادی و معیشتی و مسائل محیط‌زیستی ایجاد کند.
شهرستان شهرضا با حدود ۱۰۰۰ و۸۵۰ هکتار سطح زیر کشت اَنار یکی از قطب‌های تولید کننده این محصول در کشور و استان اصفهان به شمار می‌ود و بیشترین باغهای انار در حومه شهر شهرضا و مناطق شمالی این شهرستان به سمت دشت مهیار و منطقه پرزان دیده می‌شود.
انار شهرضا دارای ویژگی‌هایی مانند دانه‌های مشکی و کم هسته‌بودن و پوست نازک است. آفت کرم گلوگاه شب‌پره‌ایی است که در اوائل بهار در گل انار تخم‌گذاری می‌کند و سپس تبدیل به شفیره و کرم شده و وارد انار می‌شود. درگذشته روش‌های مختلفی برای مقابله با این آفت استفاده می‌شده است. در دهه ۸۰ نیروهای بسیجی و جهادی برای جمع‌آوری انارهای آلوده به باغ‌ها آمدند اما این کار بعد از مدتی متوقف شد، برخی از اهالی از روش هایی مانند گل‌زدن به تاج اَنار استفاده می‌کردند اما این نیز چندان جوابگونبود و سموم شیمایی نیز چندان موثر نبود.
مهم‌ترین عوامل افزایش کرم گلوگاه در ۲ دهه اخیر شرایط آب و هوایی، کمبود بارندگی و بالارفتن دما است زیرا یخ و سرما باعث از بین رفتن آفت در زمستان می‌شد. میزان خسارت کرم گلوگاه در باغهای شهرضا متفاوت است و برخی باغ‌ها که به آن‌ها رسیدگی نمی‌شود حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد محصولات دچار آفت شده‌اند.
جهاد کشاورزی با روش‌هایی مانند سم موافق نیست زیرا باعث از بین رفتن حشرات مفید نیز می‌شود و به همین دلیل روش جدیدی به نام لاتکس را پیشنهاد کرده که در آن ماده‌ایی ژل مانند به داخل تاج انار تزریق می‌شود و مانع ورود کرم گلوگاه و تخم‌گذاری آن می‌شود که این روش در برخی باغات اجرا شده و به‌طور تقریبی جواب داده است.
یکی دیگر از روش‌های پیشنهادی مقابله با این آفت جمع‌آوری و معدوم‌کردن اَنارهای آلوده است واین کار زمانی جواب می‌دهد که همه کشاورزان در این زمینه همکاری کنند، حتی اگر یک باغ این کار را انجام ندهد فایده‌ایی ندارد زیرا این آفت به سایر باغات سرایت می‌کند.
رها شدن برخی باغهای انار در این منطقه وعدم رسیدگی به آن‌ها باعث می‌شود این آفت در آنجا باقی بماند و به افزایش معضل این آفت دامن زده است.
منوچهر اسماعیلی، مسوول واحد باغبانی جهاد کشاورزی شهرستان شهرضا گفت مخاطراتی مانند آفتاب‌سوختگی، سرمازدگی وآفت کرم گلوگاه برای محصولات اَنار وجود دارد و با اینکه حدود ۲۰ روز به برداشت این محصول باقی مانده است میزان شرایط و خسارت ومحصولات سالم مشخص نیست.
آفت کرم گلوگاه و همچنین عواملی مانند سرمازدگی در سال گذشته خسارت سنگینی به باغات اَنار این شهرستان وارد کرده‌است که به طور میانگین ۴۰ تا ۴۵ درصد برآورد می‌شود. با اینکه سرمازدگی امسال نسبت به سال قبل کمتر بود اما میزان تولید اَنار در شهرضا مقداری بالاتر رفت و میزان آلودگی باغهای اَنار با آفت کرم گلوگاه به سور میانگین بین ۳۰ تا ۳۵ درصد ارزیابی می‌شود.
عبدالله دانایی مسوول واحد باغبانی جهاد کشاورزی شهرضا گفت پیش‌بینی می‌شود امسال حدود ۲۴ هزار تن اَنار از باغهای شهرستان شهرضا برداشت شود. آفت کرم گلوگاه در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته‌است که مواردی مانند تغییر اقلیم، گرم شدن هوا، زمستان‌های بدون برف و یخبندان، خشکسالی، جمع آوری نکردن میوه‌های آلوده و رعایت نکردن بهداست باغ‌ها از عوامل آن است.
با توجه به احداث بی‌ویه باغهای اَنار در برخی مناطق، بهداشت باغ در برخی باغات رعایت نمی‌شود و سمپاشی می‌تواند اثر معکوس داشته باشد زیرا دشمنان طبیعی آفت کرم گلوگاه را کاهش می‌دهد.
از سال ۹۵ روش‌های مقابله با آفت کرم گلوگاه مورد بررسی قرار گرفت و یکی از روش‌های موفق پوشش‌گذاری تاج میوه با ماده‌ایی به نام لاتکس بود. این روش امسال در حدد ۲۶ هکتار از باغهای اَنار شهرستان شهرضا اجرا شد. این آفت کنترل شیمایی ندارد و زمانی که آفت داخل میوه است سم روی آن اثر ندارد اما روش تلفیقی مانند پوشش‌گذاری و جمع‌آوری انارهای آلوده و معدوم کردن آن‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد.
روش‌های تشویقی نیز در این زمینه به‌کار رفته است مثلا انارهای آلوده جمع‌آوری شده را تحویل دهمد و بسته‌های کودشیمیایی دریافت کنند که امسال استقبال خوبی از این طرح شد.
بهترین روش برای معدوم‌کردن انارهای آلوده دفن آن‌ها زیر خاک است و برخی باغداران آن‌ها را می‌سوزانند.
مصطفی طیاری، کارشناس مسوول اَنار اداره کل جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: محصول اَنار در استان با ۲ مشکل اساسی کرم گلوگاه و آفتاب سوختگی مواجه است که امسال آفتاب‌سوختگی محصولات انار شدیدتر بود اما در کل میزان تولید و کیفیت این محصول نسبت به سال گذشته بهتر است.
یکی از دلایل آفات کشاورزی کاهش میزان آب است که باعث می‌شود درختان در مقابل آفات ضعیف‌تر و آسیب‌پذیر می‌شود که در استان اصفهان ما با این چالش روبرو هستیم.
زمانی درخت به باردهی می‌رسد و ۱۲ تا ۱۵ ساله است و اگر آب کافی دریافت نکند در کیفیت و کمیت محصول تاثیر می‌گذارد. فاصله زمانی مناسب برای آبیاری درخت اَنار به جنس خاک در مناطق بستگی دارد که ۷ تا ۸ روز است و در روش آبیاری قطره‌ایی بین ۵ تا ۶ روز است که صرفه‌جویی در آب را نیز به همراه دارد.
طبق توصیه‌های سازمان حفاظ نباتان وزارت جهاد کشاورزی سمپاشی بر روی اَنار مجاز نیست و باید از روش‌های بیولوژیکی یا مکانیکی استفاده کرد تا خسارت آفت کمتر شود.
لازم است همه کشاورزان انارهای آلوده را جمع‌آوری و معدوم کنند زیرا در صورت عدم انجام این کار سایر روش‌ها نتیجه‌ایی نخواهد داشت. برخی باغات نیاز به اصلاح و بازسازی دارد و باغدار هزینه نمی‌کند به همین دلیل به دیگر باغات خسارت وارد می‌شود.
اگر باغی نیاز به اصلاح دارد باید باغدار نسبت به هرس درختان و کشت نوع‌های خوب ومرغوب درخت اَنار در آن اقدام کند تا کیفیت و کمیت محصولاتش افزایش یابد. برای مشکل آفتاب‌سوختگی در برخی از باغات در مناطق گرمو خشک از روش سایه‌بان استفاده شده که توسعه آن به تخصیص تسهیلات ارزان قیمت نیاز است.
مهدی شفیعی، کارشناس پیش آگاهی مدیریت حفظ نباتات اداره کل جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: بیشترین میزان خسارت به باغات استان به ویژه شهرضا بین ۳۰ تا ۳۵ درصد است که بیشتر مربوط به باغهای رها شده و بدون کنترل است در حالیکه در باغ‌هایی که از روش‌های جدید برای مقابله با آفت استفاده شده است میزان خحسارت به ۳ درصد کاهش یافته‌است.
باید برای برآورد کلی و نهایی میزان خسارت تا پایان برداشت محصول منتظر ماند. برخی از باغداران به دلیل سختی کار و هزینه کارگر حاضر به استفاده از روش‌های جدید نیستند اما با کاهش آفت و با توجه به قیمت اَنار مقرون به صرفه خواهد بود.
اگر همه کشاورزان همکاری کنند واقدامات لازم را کامل و همگانی انجام دهند درصد موفقیت مقابله با کرم گلوگاه بیشتر خواهد بود و میزان خسارت کمتر خواهدشد. انارهای آلوده باید جمع‌آوری شده و در عمق ۲ متری از زمین دفن شود وروی خاک با توری پوشانده شود.
محمد صادقی رییس خانه کشاورز اصفهان نیز گفت: در سال جاری محصولات باغی مانند زردآلو، هلو، به، گیلاس و اَنار در استان به‌طور جدی با مشکل مواجه شد و حجم قابل توجهی از آن‌ها به دلیل آفت‌زدگی از بین رفت و میزان تولید کاهش یافت که کم آبی یکی از عوامل اصلی آن است.
سمیه طالب
از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید
متن خبر را در هفته نامه دیباگران به صورت چاپ شده مشاهده کنید.
