برج های دو قلو صفا

بزرگنمایی تصویر

برج های دو قلو صفا دو برج بی نظیر در نجف آباد است . در محله باور شهرستان نجف آباد یا همان خیابان شریعتی فعلی در ابتدای کوچه صفا برج های دوقلو صفا روبروی مسجد صفا از مساجد قدیمی شهرستان، تقریبا در مرکز شهرستان نجف آباد قرار دارد.
نزدیک این برج ها دیوان خانه فتحعلی خان یاور، کدخدای نجف آباد بوده است. و در سال ۱۳۷۹بافت تاریخی صفا از جمله مسجد، حمام و برج های دوقلو آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. و می توان گفت یکی از زیباترین آثار ملی به ثبت رسیده است.

برج های دو قلو صفا مساحتی حدود هزار متر دارد که  از این فضا خانه ایی به مساحت حدود ۱۰۰ متر است. در حدود ۴۰۰سال پیش و توسط یکی از مالکان ساخته شده است. برج های دوقلوی صفا از ان دسته ساختمان های گلی و بلندی است که برای نگهداری کبوتر در مزراع و باغ ها بنا می شده است. اما برج های دوقلو صفا از لحاظ معماری ظاهری متمایز دارد. و دارای پلان های مستطیلی است که در میان برج ها کمتر دیده می شود. خانه متروکه آن نیز همین معماری را دارد.

برج های دو قلو صفا اولین کبوترخانه های استان اصفهان به شمار می رود.

و به خاطر داشتن معماری چهارگوش به معماری یونانی یا کلیساهای ارمنستان نسبت داده می شوند. بر اساس اسنادی که باقی مانده است غلام علی رادی معروف به آق غلام علی در دوره قاجار باقی را در اطراف نجف آباد خریداری می کند. این این برج ها در آن قرار داشته است و پیشینه ساخت این برج ها به دوره صفویه و زندیه بر می گردد.

خانه برج های دو قلو صفا

خانه برج های دو قلو صفا بخش از بافت تاریخی صفا می باشد. که در شرق برج ها قرار دارد و از دوران صفوی باقی مانده است. دارای ستون های چوبی، پنجره های ارسی و تزئینات گره چینی و قواره بری می باشد.

خانه برج های دو قلو صفا جز معدود خانه های باقی مانده ایی است که در نجف آباد با پنچره های ارسی ساخته می شده است. دو برج خشتی این خانه مصرف عمومی نداشته و در اختیار مالکان خصوصی بوده است.

خانه برج های دو قلو صفا از نظر قدمت مانند برج ها دارای اهمیت می باشد. جعفر مهر کیان کارشناس ارشد باستان شناسی و عضور هیات علمی سازمان میراث فرهنگی در مورد این خانه می گوید: این خانه بنایی است که یک اشکوبه با ایوان دارای رنگین ستون های چوبی برگرفته از کاخ چهل ستون اصفهان می باشد. دیرینگی صفوی این مجموعه در گذشته با شکوه را با نام با مسمای باغ صفا هویت می بخشد.

مشخصات و شکل ظاهری برج های دوقلو صفا

این بنا بسیار مرتفع است و مصالح آن نیز گل می باشد. پلان اصلی برج ها مستطیل است و از نظر معماری با خانه قدیمی و متروکه به هم شبیه هستند.

عموما برج های موجود در ایران استوانه ایی هستند. و در آسیای میانه نیز مخروطی شکل می باشند. اما معماری این دو برج متفاوت است. و با توجه به معماری بی نظیرش نمی توان به درستی گفت از کجا الگو گرفته است. اما شبیه به برج های قدیمی رومیان است. که ممکن است از آن الگو گرفته و یا شیوه جدید و تحولی در معماری بوده باشد.

این برج ها با خشت خام ساخته شده. که داخل آن لانه کبوتر ساخته شده و از بیرون با کاه گل پوشانده شده است.
در قسمت بالایی هر برج دو کله آجری مشبک زیبا بسیار زیبا برای عبور و مرور کبوتران و همینطور تهویه هوا طراحی شده است.

برج های دو قلو صفا ظاهرا شبیه به هم هستند اما یکی از پایین تا بالا برج کبوترخانه است. ولی در قسمت بالایی برج دیگر، اتاق مسکونی ساخته شده و در قسمت بالایی آن برج کبوتر خانه قرار دارد.

این برج ها لقب تنها کبوترخانه مکعبی ایران را دارد. دو ویژگی مهم ان دوقلو بودن و مستطیل بودن آن است. که در یک خط قرار در یکدیگر قرار دارند.

کبوترخانه برج های دو قلو صفا

کبوتر خانه ها یا کبوتر خان در حدود ۴۰۰ سال پیش و در اوایل دوره صفوی در یزد و اصفهان ساخته شد و رواج یافت. برج ها علاوه بر نگهداری پرندگان ، برای مصارف کشاورزی ، صنعت دباغی در چرم سازی و ساخت باروت از فضولات حیوانات استفاده می شد.
شاه عباس مالیات سنگینی برای بنای با ارزش برج ها تعیین کرده بود که باعث شد بعدها به مرور از رونق بیفتند.

جهانگرد فرانسوی شاردن جهانگرد در سفر نامه خود، که در زمان شاه عباس به ایران آمده بود می نویسد :
ایران کشوری است که بهترین کبوتر خانه ها در آنجا ساخته می شود. این کبوتر خانه ها شش برابر بزرگ تر از بزرگ ترین پرورشگاه های کبوتر ما هستند.

این مطلب در هفته نامه دیباگران شماره نود  به چاپ رسیده است.

مکان‌های تاریخی شهرستان نجف‌آباد

از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید