دوشنبه, ۲۴ دی ۱۴۰۳ / ۲۳:۵۸:۴۳
تاریخچه پول و سکه در دنیای امروز پول قدرتی انکار نشدنی در جامعه دارد، خیلی از افراد نیز قدرت خود را بهوسیله ثروت و پول زیادشان به دست میآورند. این رابطه ناگسستنی بین انسان و سرمایه سبب شده تا بسیاری از افراد تمام زندگی خود را روی به دست آوردن ثروت بگذارند و برای بهدست […]
در دنیای امروز پول قدرتی انکار نشدنی در جامعه دارد، خیلی از افراد نیز قدرت خود را بهوسیله ثروت و پول زیادشان به دست میآورند. این رابطه ناگسستنی بین انسان و سرمایه سبب شده تا بسیاری از افراد تمام زندگی خود را روی به دست آوردن ثروت بگذارند و برای بهدست آوردن آن دست به هرکاری بزنند. ما از پول برای تامین نیازهای خود استفاده میکنیم، در جوامع امروزی زندگی بدون پول تقریبا غیرممکن است و برای داشتن حداقل رفاه به پول و سرمایه به میزان لازم نیازمند هستیم.
انسانهای اولیه که دسته جمعی زندگی میکردند، نیازی به تعویض کالا نداشتند و خودشان هرآنچه که به آن نیاز داشتند تولید میکردند. بعد از به وجود آمدن طوایف و قبایل و افزایش جمعیت مبادلهی کالا با کالا رواج یافت و مردم یک کالا در ازای کالایی دیگر دریافت میکردند. مبادلهی کالا به دلایل زیادی با مشکلاتی همراه بود از جمله اینکه دریافت کالا بسیار محدود میشد و برخی از افراد موادی را تولید میکردند که تقاضای کمی داشت. برای رفع این مشکلات از فلز برای مبادله استفاده کردند و پس از مدتی از فلزات گرانبها و اما سبک وزنی مانند طلا، نقره و مس رو استفاده کردند.
اولین پول فلزی کشف شده در دنیا متعلق به منطقه موهنجودارو در تمدن دره سند است که به ۵۰۰۰ سال پیش برمیگردد. در اکتشافاتی که در منطقه میان رودان صورت گرفت اولین سکههای مشابه به نوع امروزی که متعلق به آخرین پادشاه آشوری به نام سناخریب است که قدمت آن به ۴۰۰۰ سال میرسد کشف شد. اولین پادشاهی که در قلمرواش سکه ضرب شد و دستور آن را داد پادشاه حکومت لیدی در فلات آناتولی یا ترکیه امروزی بود که اولین سکه را به نام استاتر در سال ۶۰۰ قبل از میلاد از جنس الکتروم (آلیاژی از ترکیب نقره و طلا) ضرب کرد، بود و بهعنوان پول ملی سرزمین لیدی انتخاب شد.
این اتفاق سبب شد که اقتصاد لیدی در مدت کوتاهی به شکل وصف ناپذیری رشد کند و علیرغم کوچک بودن قلمرو به مراکز اقتصاد دنیا تبدیل شود و به همین دلیل سایر تمدنهای دنیا به پیروی از آن دست به ضرب سکه زدند. در روم و یونان سکههای الکترومی نیز رایج بودند. در ایران در تمدن هخامنشیان، دوره فرمانروایی داریوش سوم سکههایی به نام دریک و سیکل یا شکل ضرب شدند که از جنس نقره بودند در دوره اشکانی به دلیل اینکه پیش از آن اسکندر به ایران حمله کرده بود اشکانیان نیز به تقلید از سلوکیان سکههای مفرغی ضرب میکردند.
جنس سکههای عصر صفوی از طلا، نقره و مس بود. سکههای زمان شاه عباس “عباسی” نام داشتند و هرپنجاه عباسی یک “تومان” میشد. ضرب سکه بدون شک از مهمترین اتفاقات در تاریخ بشری بوده است که سبب پیشرفت باورنکردنی تمدنهای بشری شد.
بزرگترین تحول در زمینه پول و اقتصاد پس از ضرب سکه اختراع پول کاغذی است، چینیها در این زمینه مبدع و پیشرو بوده است و از سده هفتم میلادی استفاده از پول کاغذی در آن منطقه رواج داشته است. مارکوپولو در خاطرات خود از سفر به چین در قرن ۱۲ ذکر میکند که در آنجا پولهای کاغذیای وجود داشته که روی آن نوشته شده بوده «ما به خدا اعتقاد داریم» و زیر آن نیز خطاب به کسانی که پول تقلبی چاپ میکردند نوشته شده بود که سرشان بریده خواهد شد.
اما با وجود ابداع پول کاغذی در این زمان تا سده شانزدهم بسیاری از دولتها همچنان اقتصاد خود را با ضرب سکه میگرداندند به این دلیل که میتوانستند از مناطقی که تحت استعمار داشتند طلا و نقره وارد کنند و با آن سکه ضرب کنند اما با این حال در همین زمان در بانکهای اروپایی پولهای کاغذیای به عنوان سپرده و وام استفاده میشد. اما اولین اسکناس که به طور رسمی در سیستم مالی جدید صادر شد به مناطق تحت استعمار در آمریکای شمالی بود به این دلیل که صادرات سکههای فلزی به آن مناطق سخت و هزینهبر بود.
پس از ورود اسکناس به جوامع بینالمللی، پول کاغذی در اغلب کشورهای جهان بهعنوان ارز مبدا شناخته شد. و به همین دلیل در این زمان بانکهای جهان دست به خرید و انبار ارز سایر کشورها زدند و بهنوعی اولین بازار ارز جهان را پدید آوردند. منابعی میگویند انتشار و عرضه اسکانس به شکل امروزی از زمان انقلاب کبیر فرانسه آغاز شده است.
در ایران در زمان سلسه ایلخانیان پادشاه گیاتوخان دستور داد که مردم در ازای تحویل زر و سیمهای خود به دولت پول کاغذی یا همان چاو دریافت کنند و برای اولین بار پول کاغذی در ایران چاپ شد اما بهدلیل اعتراض و مقاومت مردم تولید آن متوقف شدو اولین اسکناس چاپ شده و شناختهشده ایران اسکناس یک درهمی است که روی آن «لااله الاالله و محمد رسولالله» نوشته شدهاست.
مدیریت بانک در ایران را افرادی غربی و مشهوری از جمله هوتم شیندلر و ژوزف رابیو بر عهده داشتند. با ابتکار و پیشنهاد رابیو بانک شاهنشاهی اقدام به چاپ اسکناسهای کوچک کرد و ین باعث ورود اسکناس به بازارهای عمومی شد و سود سرشاری کسب کرد. اسکناس در آغاز قرار بود با پشتوانهی طلا چاپ شود، اما بعدها با پشتوانهی نقره چاپ شد و بسیاری از منتقدان با چاپ پول به شکل اسکناس و بدون پشتوانه طلا مشکل داشتند زیرا عقیده داشتند که ارزش ذاتیای ندارد و با بالا رفتن میزان چاپ آن ارزش آن پایین میآید.
سیستم جدید ارزی دنیا باعث شد که ابرقدرتها به این موضوع پی ببرند که داشتن پول آنان را قدرتمند تر میکند و بدین ترتیب این زمینهای شد که اولین جنگهای ارزی در دنیا آغاز شوند.
در قرن های معاصر تحولات جدیدی همگام با پیشرفت تکنولوژی در سیستم ارزی بهوجود آمده است که مهمترین آنها بدون شک سیستم ارز دیجیتال است. ارزهای دیجیتال که سیستمی غیرمتمرکز دارند ، دیگر تحت نظارت و کنترل بانکهای مرکزی نیستند. این مسئله سبب شده تا افراد مختلفی به این سیستم جذب شوند و در آن فعالیت خود را آغاز کنند.
تراکنشهای مالی در دنیای ارزهای دیجیتال روی بستر بلاکچین انجام میشود و علاوه بر داشتن شفافیت مالی، هویت فرد انتقالدهنده و گیرنده در این شبکه مشخص نیست. با پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی و استارتاپهای نوین و فعالیتهای و فناوری هایی چون متاورس و nft ارز دیجیتال مسیر محبوبیت را با روندی صعودی طی میکند و بسیاری بر این عقیده هستند که ارز دیجیتال سومین انقلاب ارزی در دنیا خواهد بود.
