پنجشنبه, ۲۹ شهریور ۱۴۰۳ / ۲۱:۲۶:۲۰
تفاوت های مراسم خاکسپاری در جوامع مختلف مراسم خاکسپاری در ایران مراسم خاکسپاری و آیینهای سوگواری انعکاسی از باورهای اقوام مختلف هستند مرگ نه تنها یک اتفاق بیولوژیکی است بلکه یک اصل اجتماعی فرهنگی است که جنازه را مانند یک پسماندهای رها میکند و باید به آن رسیدگی کرد و شاید بتوان مراسم خاکسپاری و […]
مراسم خاکسپاری و آیینهای سوگواری انعکاسی از باورهای اقوام مختلف هستند مرگ نه تنها یک اتفاق بیولوژیکی است بلکه یک اصل اجتماعی فرهنگی است که جنازه را مانند یک پسماندهای رها میکند و باید به آن رسیدگی کرد و شاید بتوان مراسم خاکسپاری و آئین های عزادری را یکی از مهمترین نمادهای هویت اجتماعی افراد به شمار آورد.
در دین اسلام، مرده ها هم احترام دارند. نگاهی اجمالی به سرنوشت میت از زمان احتضار تا به خاکسپاری و اعمال شب وحشت و… همه و همه حکایت از احترام خاص اسلام به اموات است و اما حکم اسلام درباره اموات بدین صورت بیان شده است: غسل، کفن، نماز و دفن مسلمان اگر چه دوازده امامی نباشد بر هر مکفی واجب است و اگر بعضی انجام دهند، از دیگران ساقط می شود و چنانچه هیچ کس انجام ندهد، همه معصیت کرده اند
یکی از اولین کار هایی که در تشییع جنازه انجام می دهند آمادهسازی مرده برای مراسم خاکسپاری و غسل است که در جوامع سنتی و باستانی امری عام و دارای مقرراتی دقیق است و از اهمیت بالایی بر خوردار است در این مرحله مرده شور ها بدن فرد فوت کرده را می شویند که نشانه تطهیر و مقدمه ای نمادین برای تولد دوباره است.
در مرحله دوم واجب است پیش از دفن بر جنازۀ مسلمانان نماز میت خوانده شود که مسلمانان و اعضای خانواده این نماز را به جا می اورند و یکی از امور مقدس است و در میان یهودیان خاصه در اسلام یک تکلیف الهی محسوب میشود که نشان دهنده ارتباط با خداست و نه صرف یک عمل اجتماعی
نماز میت با دیگر نمازها متفاوت است و حمد، رکوع، سجده، تشهد و سلام ندارد. همچنین در آن طهارت شرط نیست؛ ازاینرو میتوان آن را بدون وضو و غسل بهجا آورد. البته رعایت شرایط سایر نمازهای واجب در آن بهتر است این نماز پنج تکبیر دارد. در آن پس از تکبیر اول شهادتین (اَشْهَدُ اَنْ لا الهَ الَّا اللَّهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ اللَّهِ )، پس از تکبیر دوم صلوات (اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ )، پس از تکبیر سوم طلب مغفرت برای مؤمنان و مسلمانان (اَللَّهُمَّ اْغفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ) ، و پس از تکبیر چهارم طلب آمرزش برای میتی که برایش نماز خوانده میشود انجام میشود (اگر میت مرد است: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا المَیت و اگر میت زن است: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِهذِهِ المَیتَهِ) و با تکبیر پنجم نماز پایان مییابد.
و در مرحله اخر برگزاری مراسم خاکسپاری و تدفین از سوی خانواده فرد متوفی که نشانه علاقه و احترام به فرد متوفی است، پذیرایی از تشییعکنندگان و عزاداران حاضر در مراسم خاکسپاری با حلوا و خرما در مراسم های سوم، هفتم و چهلم از جمله آیین های عزاداری به سبک ایرانی ها هستند و هر یک از آنها نمادی از غذاهای بهشتی هستند.
یکی از رسوم ایرانی ها که برخلاف بعضی اقوام است از این قرار است که مراسم خاکسپاری و تدفین در روز و پیش از غروب آفتاب انجام میشود و اگر فردی پس از غروب آفتاب از دنیا رفته باشد مراسم خاکسپاری در روز بعد انجام خواهد شد.
مسیحیان اولیه نیز مانند یهودیان و رومی ها، مردگان خود را در دخمه های زیر زمینی دفن می کردند. در این دخمه ها یک کلیسای کوچک برای اجرای مراسم خاکسپاری و تدفین وجود داشت. مسیحیان شکنجه شده در این قبرهای تاریک زیر زمینی پنهان می شدند و حتی در آنجا زندگی می کردند. به دلیل آنکه تعداد زیادی از مقدسین در این محله ها دفن شده بودند، بسیاری از آنها بعدا تبدیل به زیارتگاه و مرقد شدند.
مراسم خاکسپاری در مسیحیت اغلب بین دو روز و یک هفته بعد از مرگ تشکیل مىشود. جزئیات مراسم خاکسپاری در مذاهب مسیحى مختلف است٬ ولى معمولا مراسم خاکسپاری با مراسم کلیسا شروع مىشود و سپس تابوت به قبرستان برده و دفن مىشود. آنجا عزاداران دوباره نماز مىخوانند و یکیک خاک بر تابوت مى ریختند. از جمله آیات کتاب مقدس که در مراسم خاکسپاری مسیحى خوانده مىشود: (از خاک گرفته شدی زیرا که تو خاک هستی و به خاک خواهی برگشت) و (ما را تعلیم ده تا ایام خود را بشماریم تا دل خردمندی را حاصل نماییم). فامیل نفر مرحوم معمولا مهمانان را بعد از مراسم خاکسپاری به کافه دعوت مىکند.
پوشیدن لباس سیاه در مراسم خاکسپاری از جمله رسوم مشترک در کشورهای مختلف است و هندیها تنها قومی هستند که در مراسم خاکسپاری لباس سفید میپوشند. در اغلب کشورها، خانواده فرد متوفی با کنارهگیری از فعالیتهای اجتماعی، احترام و علاقه خود را به فرد متوفی نشان میدهند و اگرچه در سالهای اخیر بسیاری از آیینهای سنتی در برگزاری مراسم خاکسپاری به دست فراموشی سپرده شدهاند، اما همچنان مراسم خاکسپاری ،ترحیم و عزاداری از تشریفاتیترین و پرهزینهترین مراسمهاست.
زادگاه آریاییها و زرتشتیان سرزمینی سرد و یخبندان بود که و بیشتر ماههای سال زمین سرد و سخت و یخین بود و به دلیل عدم جنگلها و کوهستانی بودن منطقه،آریاییها مردههای خود را روی کوههای بلند و قلهها میگذاشتند تا خوراک کرکسها شده، زودتر از بین بروند و جلوی بروز و شیوع بیماری را بگیرند همچنین زرتشتیان به دلیل آنکه آتش ، آب و خاک را مقدس می دانستند واگر جسد را مدفون می کردند خاک را آلوده می ساختهاند ،اگر در آب غرق می کردند آب را ناپاک می نمودهاند و اگر در آتش می سوزانند با آلوده ساختن این فروغ آسمانی بزرگترین معاصی صورت گرفتهبود به همین دلیل طبق دین مزدیسنا مرده های خود را بدرقه می کردند و ممکن بوداستفاده از تابوت به رعایت آئین آلوده نساختن خاک و یا تدفین بقایای اجساد ارتباط داشتهباشد.
به مرور زمان برخی از ایرانیان از جمله مادها روی کوهها و مکانهای دور از اجتماع آدمیان برجهایی مشهور به دخمه ساختند که نام هایی متفاوت برای آن وجود داشت زرتشتیان به آن «دادگاه» و پارسیان «دخمو» میگفتند. (در وسط دخمه چاهی به نام «سراده» وجود داشت که استخوان مردگان پس از پاک شدن از پوست و گوشت در این چاه ریخته میشد.
از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید
