بحران بزرگ فرونشست، جدی گرفته شود!

بزرگنمایی تصویر

خطر جدی فرونشست زمین

در طول سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، نرخ فرونشست زمین در مناطق شمالی اصفهان به اندازه ۱۵۶ میلی متر اعلام شد، که تقریباً ۴۰ برابر نرخ جهانی است. این حوادث به اندازه‌ای شدید بوده‌اند که فرونشست زمین‌ها به چاه‌های عظیم در مرکز شهرها تبدیل شده و برای شهرهای پرجمعیت مانند اصفهان، به یک بحران تبدیل شده است.
حتی ادعا شده است که اصفهان تنها شهری است که فرونشست به داخل بافت شهری و حتی بافت تاریخی خود را تجربه کرده است. مقامات مربوطه، با تاکید بر خطر فرونشست زمین در دشت‌های اصفهان و شهرهای اطراف آن، به همراه خطر گسل‌ها، این رویداد را به عنوان مشکل اصلی فعلی استان تشخیص داده‌اند. این پدیده با برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، به یک مشکل جدی تبدیل شده و به وقوع آمدن زلزله‌های خاموش را برای اکثر دشت‌های کشور تسریع داده است. تقریباً ۴۰۰ دشت از ۶۰۶ دشت کشور در وضعیت قرمز فرونشست قرار دارند و مسئولان سال‌هاست به این تهدید بزرگ برای شهرها و استان‌ها هشدار می‌دهند.
دلایل گسترش این پدیده خطرناک به عنوان خشک‌سالی، کمبود آب، بی‌مدیریتی در برداشت آب از مخازن نفت و گاز، و توسعه کشاورزی نام برده می‌شوند. اما عامل اصلی در تشدید این مشکل، استخراج بیش از حد آب‌های زیرزمینی است.
بر اساس تعریف یونسکو، فرونشست زمین شامل حرکت عمودی به پایین سطح زمین است که ممکن است با حرکت افقی همراه باشد. این حرکت‌ها عمدتاً به دلیل برداشت غیرمسئولانه و بیش از حد آب از آبخوان‌ها رخ می‌دهد. مطالعات سازمان زمین‌شناسی نشان می‌دهد که فرونشست در همه دشت‌های ایران که دارای آب شیرین قابل برداشت هستند، وجود دارد و دشتی در ایران وجود ندارد که از فرونشست به دور باشد.
این معضل باعث مرگ تدریجی آبخوان‌ها، کاهش حاصلخیزی خاک، از بین رفتن استحکام ساختمان‌ها و در نتیجه آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر زلزله می‌شود. راهکار اصلی برای کنترل این مشکل به حداقل رساندن برداشت آب از آبخوان‌ها و تغذیه متعادل آن‌ها است. اگر این تدابیر اجرا نشود، ممکن است فرونشست به نابودی کشور بیانجامد و در آینده، جبران این بحران بسیار دشوار و حتی ناممکن خواهد بود.
حسین بارانی

متن خبر را در هفته نامه دیباگران به صورت چاپ شده مشاهده کنید.

از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید.

از سایت پایگاه خبری تحلیلی دیباگران دیدن فرمایید.