شنبه, ۲۴ آذر ۱۴۰۳ / ۰۳:۲۳:۰۱
روز کتاب و کتابخوانی، که هر ساله در ایران در تاریخ ۲۴ آبان مصادف با روز بزرگداشت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (مولوی) برگزار می‌شود، فرصتی مناسب برای یادآوری اهمیت کتاب و کتابخوانی در زندگی انسان‌هاست. کتاب‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع اطلاعات و دانش، نقشی اساسی در توسعه فردی و اجتماعی ایفا می‌کنند. با این […]
روز کتاب و کتابخوانی، که هر ساله در ایران در تاریخ ۲۴ آبان مصادف با روز بزرگداشت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (مولوی) برگزار می‌شود، فرصتی مناسب برای یادآوری اهمیت کتاب و کتابخوانی در زندگی انسان‌هاست. کتاب‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع اطلاعات و دانش، نقشی اساسی در توسعه فردی و اجتماعی ایفا می‌کنند. با این حال، متأسفانه در ایران، سرانه مطالعه کتاب بسیار پایین است و این مسئله نیازمند توجه و بررسی دقیق است.
کتاب‌ها نه‌تنها به‌عنوان منبعی از دانش و اطلاعات، بلکه به‌عنوان ابزاری برای پرورش تفکر انتقادی، خلاقیت و گسترش افق‌های فکری شناخته می‌شوند. کتابخوانی تأثیرات مثبت زیادی بر روی فرد و جامعه دارد که شامل موارد زیر است:
افزایش دانش و آگاهی: مطالعه کتاب‌های مختلف، فرد را با فرهنگ‌ها، تاریخ‌ها، و دیدگاه‌های مختلف آشنا می‌کند و به افزایش دانش و آگاهی او کمک می‌کند.
تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی: کتابخوانی فرد را تشویق به تحلیل و بررسی موضوعات مختلف می‌کند و توانایی تفکر انتقادی را در او تقویت می‌کند.
توسعه مهارت‌های زبانی: مطالعه کتاب‌ها به تقویت دایره لغات و مهارت‌های زبانی افراد کمک می‌کند و قدرت بیان و نوشتن آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
کاهش استرس و افزایش آرامش: مطالعه کتاب به‌عنوان یک فعالیت آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و فرد را در دنیای پرسرعت امروزی به آرامش برساند.
گسترش خلاقیت: داستان‌ها و مضامین مختلف در کتاب‌ها می‌توانند به تحریک خلاقیت و تخیل فرد کمک کنند و او را به ایجاد ایده‌های جدید تشویق کنند.
متأسفانه سرانه مطالعه در ایران به‌طور مداوم در حال کاهش است. بر اساس آمارهای ارائه‌شده، متوسط سرانه مطالعه در ایران به‌صورت چشم‌گیری پایین‌تر از استانداردهای جهانی است. در سال‌های اخیر، گزارش‌ها حاکی از آن است که ایرانیان به‌طور میانگین کمتر از ۱۰ دقیقه در روز کتاب می‌خوانند.
دلایل زیادی برای این وضعیت وجود دارد که به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت.
چندین عامل در پایین بودن سرانه مطالعه در ایران تأثیرگذارند که شامل موارد زیر می‌شود:
فقدان فرهنگ مطالعه: در بسیاری از خانواده‌ها، کتابخوانی به‌عنوان یک فعالیت مهم و ضروری شناخته نمی‌شود. این امر منجر به ایجاد نسلی می‌شود که به کتابخوانی علاقه‌ای ندارد و در نتیجه، سطح آگاهی و دانش در جامعه کاهش می‌یابد.
دسترسی محدود به کتاب: عدم دسترسی به کتاب‌های مناسب و منابع آموزشی باکیفیت یکی از عوامل محدودکننده در افزایش سرانه مطالعه است. بسیاری از مردم به کتابخانه‌ها و فروشگاه‌های کتاب دسترسی ندارند و همین مسئله به کاهش تمایل به مطالعه منجر می‌شود.
جذب بیشتر به رسانه‌های دیجیتال: با گسترش اینترنت و رسانه‌های دیجیتال، افراد بیشتر به استفاده از این رسانه‌ها تمایل دارند و این مسئله باعث کاهش زمان مطالعه کتاب شده است. جوانان و نوجوانان بیشتر وقت خود را به مرور شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های کامپیوتری می‌گذرانند.
عدم تشویق به کتابخوانی در مدارس: در نظام آموزشی، به‌طور معمول به کتابخوانی به‌عنوان یک مهارت ضروری توجه کافی نمی‌شود. برنامه‌های آموزشی بیشتر بر روی دروس امتحانی و تست‌محور تمرکز دارند و به ترویج فرهنگ مطالعه اهمیت داده نمی‌شود.
فقر فرهنگی و اقتصادی: در جوامع با مشکلات اقتصادی، مردم معمولاً به تأمین نیازهای اولیه خود مشغول‌اند و زمانی برای کتابخوانی و افزایش دانش خود ندارند. این مسئله تأثیر منفی بر سطح آگاهی عمومی دارد.
عدم وجود برنامه‌های ترویجی: کمبود برنامه‌های فرهنگی و ترویجی برای تشویق به کتابخوانی و ترویج فرهنگ مطالعه یکی دیگر از عوامل پایین بودن سرانه مطالعه است. در بسیاری از مناطق، رویدادهایی برای ترویج کتابخوانی برگزار نمی‌شود.
برای بهبود وضعیت کتابخوانی در ایران و افزایش سرانه مطالعه، نیاز به راهکارهایی مؤثر و عملی است. در ادامه به چندین راهکار مهم اشاره خواهیم کرد:
ترویج فرهنگ مطالعه در خانواده: خانواده‌ها باید به‌عنوان اولین و مهم‌ترین نهادهای اجتماعی، فرهنگ کتابخوانی را در فرزندان خود نهادینه کنند. مطالعه کتاب‌های داستانی و آموزشی در کنار فرزندان می‌تواند به ایجاد علاقه به کتابخوانی کمک کند.
ایجاد دسترسی به کتاب: دولت و نهادهای مربوطه باید به‌منظور تسهیل دسترسی به کتاب، کتابخانه‌های عمومی را توسعه دهند و همچنین در مناطق محروم کتابخانه‌های سیار راه‌اندازی کنند. این اقدام می‌تواند به افزایش دسترسی به منابع کتاب کمک کند.
برگزاری رویدادهای کتابخوانی: برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های کتاب به‌منظور ترویج کتابخوانی و معرفی نویسندگان و کتاب‌های جدید می‌تواند به افزایش علاقه عمومی به کتاب کمک کند.
تشویق به مطالعه در مدارس: نظام آموزشی باید به‌صورت جدی‌تر به کتابخوانی توجه کند و برنامه‌های ویژه‌ای برای تشویق به مطالعه در مدارس طراحی کند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل مسابقات کتابخوانی، کارگاه‌های ادبی و خواندن گروهی کتاب باشند.
استفاده از رسانه‌های دیجیتال: به‌جای مقابله با رسانه‌های دیجیتال، می‌توان از آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای ترویج کتابخوانی استفاده کرد. ایجاد اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال برای معرفی کتاب‌ها و نویسندگان می‌تواند به جذب جوانان به مطالعه کمک کند.
توسعه برنامه‌های ترویجی: نهادهای فرهنگی و اجتماعی باید برنامه‌های ترویجی برای کتابخوانی ایجاد کنند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل نشست‌های کتابخوانی، گفت‌وگو با نویسندگان و کارگاه‌های آموزشی باشند.
حمایت از نویسندگان و ناشران: دولت و نهادهای مربوطه باید به‌منظور تشویق نویسندگان و ناشران، برنامه‌های حمایتی و مالی ایجاد کنند. این اقدام می‌تواند به تولید و انتشار کتاب‌های باکیفیت کمک کند.
روز کتاب و کتابخوانی، فرصتی است برای تأمل در وضعیت کتابخوانی در ایران و تلاش برای ارتقاء فرهنگ مطالعه. با توجه به پایین بودن سرانه مطالعه و چالش‌های متعدد، نیازمند تلاش‌های جمعی و برنامه‌ریزی‌های دقیق هستیم تا بتوانیم علاقه مردم به کتابخوانی را افزایش دهیم.
با نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی در خانواده‌ها، مدارس و جامعه، می‌توانیم به توسعه فردی و اجتماعی کمک کنیم و آینده‌ای روشن‌تر برای نسل‌های آینده فراهم آوریم. در نهایت، ترویج کتابخوانی نه‌تنها به نفع فرد بلکه به نفع جامعه و فرهنگ کشور خواهد بود.
در سایت (dibagaran7.ir) می توانید به اخبار بیشتری دست پیدا کنید.
سایت فرهنگ سازان می تواند به شما در دست یابی به مقاله های هنری و فرهنگی کمک کند.
