شنبه, ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ / ۰۵:۱۸:۴۵
سنتور یکی از کهن ترین سازهای کاملا ایرانی است که دارای صوتی شفاف و بلورین بوده و قابلیت تک نوازی و گروه نوازی را به خوبی دارد. ساز از نظر محدوده صدا دهی یکی از گسترده ترین سازهای ایرانی است. صدای دلنشین این ساز افراد زیادی را به خود جذب می کند. این ساز یکی […]
سنتور یکی از کهن ترین سازهای کاملا ایرانی است که دارای صوتی شفاف و بلورین بوده و قابلیت تک نوازی و گروه نوازی را به خوبی دارد. ساز از نظر محدوده صدا دهی یکی از گسترده ترین سازهای ایرانی است.
صدای دلنشین این ساز افراد زیادی را به خود جذب می کند. این ساز یکی از سازهای زهی _ کوبه ای است و به شکل ذوزنقه است که بلندترین ضلع موازی آن به سمت نوازنده قرار می گیرد.
رایج ترین نوع سنتور ۹ خرک و ۷۲ سیم به صورت دسته های ۴ تایی و در ۱۸ دسته است.
اختراع این ساز را به ابونصرفارابی نسبت می دهند ، بر اساس پژوهش های انجام شده ، کهن ترین نشانه بجا مانده از این ساز ، سنگ تراشی های آشور و بابلیان است.
در کتب و تالیفات ابونصر فارابی ، ابن سینا و منوچهری نامی از این ساز آمده است. در بررسی های انجام شده نشان می دهد ساز طیف گسترده ای از سبک ها و مکاتب کنونی را در سده کنونی دارد ، به طوری که می توان گفت حداقل ۱۵ سبک و مکتب گوناگون و فعال در این عرصه شهره هستند.
در کشورهایی مانند چین ، اروپای شرقی ، انگلستان ، آلمان ، اتریش ، هندوستان ، کامبوج ، آمریکا ، گرجستان ، ارمنستان ، عراق ، مصر شکل هایی مشابه از سنتور دیده می شود.
و از سازندگان مشهور داریوش سالاری را می توان داریوش سالاری را می توان نام برد.
با دو چوب نازک به نام مضراب ساز نواخته می شود. برای نرم تر شدن و کم زنگ تر شدن آوای ساز به مضراب ها نمد چسبانده می شود. نوازنده ، در اکثر اوقات ، با هریک از مضراب ها نت متفاوتی را اجرا می کند به همین دلیل نوازنده علاوه بر چابکی دست ها به تمرکز ذهن نیز نیاز دارد ، که با تمرین و پشتکار فراوان بدست می آید. در نواختن سنتور انگشتان دست با ترتیب و قاعده معینی در داخل مضراب قرار می گیرد و نوازنده سنتور با حرکت چرخشی مچ و با استفاده از سر مضراب ، بر روی سیم ضربه وارد می آورد.
به خاطر تاثیر گذاری نم و گرما روی چوب و ضربه های مدام مضراب ، سیم ها کوک را به هم می زند و ۷۲ سیم باید مرتب کوک یا هم خوان شوند. بنابراین بسیاری از پیامدهای فیزیکی می تواند روی آوای ساز تاثیر بگذارد وقتی نوازنده ماهر به خاطر کوک ناکام بماند در نتیجه کوک بودن ساز برای نوازندگان بسیار مهم می باشد.
جعبه رزنانس : جنس چوب ساز عمدتا گردویی می باشد از راش ، آزاد ، رز و ود ، فوفل و … نیز ساخته می شود. قطر تنه ، منطقه رویش درخت ، مدت زمان خشک شدن چوب و شیوه خشک شدن چوب بر کیفیت چوب تاثیر گذار است.
گل روی جعبه ساز : سوراخ های به شکل گل روی جعبه ساز می باشد.
ضخامت دصفحه و کف ساز : بر روی صدای ساز تاثیر دارد و بنا به نوع چوب ۷ تا ۹ میلی متر و صفحه بین ۵/۵ تا ۵/۷ میلی متر تنظیم شود.
شیطانک : روی دو ساق ذوزنقه سنتور یک برجستگی است که دو میله استیل به قطر حدودی ۲ میلی متر است و سیم های سنتور روی آن قرار می گیرد. ارتفاع شیطانک اهمیت زیادی دارند زیرا روی میزان فشار سیمها روی خرک اثر دارد و بر روی صدای سنتور اثر می گذارد.
گوشی و شمیله در ساز : سیمهای ساز از طریق همین گوشیها کوک و تنظیم می شود.
سیم ساز : سیم زرد ( آلیاژ برنج ) تولید صدای زیر ، سیم سفید ( آلیاژ سفید ) تولید صدای بم هستند. سیم های سفید روی خرک چپ و سیم زرد روی خرک راست به صورت متناوب قرار گرفته اند.
از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید.
