پایگاه خبری تحلیلی دیباگران
دوشنبه, ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ / ۰۶:۱۶:۴۱
  • هفته نامه چاپی
  • اخبار نجف آباد
  • نجف آباد شهر من
  • برگزیده ها
  • اخبار کوتاه
  • اینجا همه چی درهمه
  • هنر و هنرمند
  • تازه ترین های جهان
دوشنبه, ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ /
2023 / 02 / 06 ( 2023 / Monday / February )
  • هفته نامه چاپی
  • اخبار نجف آباد
  • نجف آباد شهر من
  • برگزیده ها
  • اخبار کوتاه
  • اینجا همه چی درهمه
  • هنر و هنرمند
  • تازه ترین های جهان
This search form (with id 1) does not exist!
پایگاه خبری تحلیلی دیباگران
  • هفته نامه چاپی
  • اخبار نجف آباد
  • نجف آباد شهر من
  • برگزیده ها
  • اخبار کوتاه
  • اینجا همه چی درهمه
  • هنر و هنرمند
  • تازه ترین های جهان
  • پ
کد خبر: 4297
موسیقی
تاریخ: ۰۸ آذر ۱۴۰۰ - ۱۸:۳۰
نویسنده خبر: هفته نامه دیباگران
237 بازدید
۰
0
3

معرفی ساز عود

عود ، بربط و یا رود جز معمول ترین سازهای ایران قدیم است. ریشه کلمه بربط از دو واژه ” بر ” و ” بط ” تشکیل شده ، با معنی مانند ” بط ” و بط یعنی مرغابی . چون مرغابی سینه جلو داده و گردن کوچکی دارد ، شکل و ظاهر این ساز […]

معرفی  ساز عود
بزرگنمایی تصویر


عود ، بربط و یا رود جز معمول ترین سازهای ایران قدیم است. ریشه کلمه بربط از دو واژه ” بر ” و ” بط ” تشکیل شده ، با معنی مانند ” بط ” و بط یعنی مرغابی . چون مرغابی سینه جلو داده و گردن کوچکی دارد ، شکل و ظاهر این ساز به مرغابی تشبیه شده است . و اگر آنرا در حالتی قرار دهیم که پشت آن قابل دیدن باشد شباهت آن را به سینه مرغابی می بینید. دیدگاه دیگری وجود دارد که برگرفته از ” باربد ” نوازنده رود در دربار خسرو پرویز بوده است .به صورت ” بربت ” نیز نوشته می شود.

از عود در موسیقی سنتی خاورمیانه و شرق آفریقا استفاده می شود ، و در حقیقت سمبل تاریخی برای سازهای ایرانی می باشد. اعراب بربط را عود می نامند چون سطح ساز بربط از چوب پوشیده شده. این کلمه در اصل عربی کلمه ( رود ) است و هم نام دیگر بربط و هم به معنای سیم در سازهای ذهنی می باشد.

خاستگاه عود

به استناد باستان شناسی به پنج هزار سال پیش ، تمدن سوم و شهر ” اور ” برمی گردد. در نگاره های مصری دو هزار سال پیش که نوازندگان را ترسیم کرده اند این ساز دیده می شود. سپس بربط به خاورمیانه از جمله ایران و عربستان قبل از اسلام هم راه پیدا کرد ، پس از اسلام این ساز تکامل می یابد و در سراسر جهان اسلام از چین تا اندلیس گسترش می یابد این نوع عود دسته بلندی دارد و به عنوان دیوم آشوری شناخته می شود.

اما قدیمی ترین سند مربوط به عود ، در کتاب موسیقی الکبیر فارابی است ، که در معرفی سازهای زمان خود ، نشان می دهد که عود مهم ترین ساز آن روزگار بوده است.

شروع کتاب با معرفی آن است و آنرا نزدیک ترین ساز به صدای انسان معرفی می کند . در زمان فارابی این ساز دارای پرده یا دستان بوده است ، در دوره صفوی مینیاتورهای بر صفحات شاهنامه ابوالقاسم فردوسی کشیده شده است ودر آن نوازنده عود دیده می شود.

پیشینه عود در ایران و جهان

در حفاری های شوش و منطقه هفت تپه استان خوزستان ، در الواح گلی پیدا شده ، نوعی عود بدنه ای بیضی شکل در حدود ۱۵۰۰ سال پیش مسیح رایج بوده . نوعی عود دیگر با کاسه ای گرد از جنس برنز در استان لرستان کشف شده . همچنین در مازندران ظرفی نقره ای با زمینه ای مشابه کشف شده که از سال ۱۹۵۳ میلادی در موزه انگلیس نگهداری می شود.

یک مجسمه مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد کشف شده و اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می شود ، تصویر نوازنده عود به وضوح نشان داده می شود ، احتمالا این مجسمه یکی از کاهنان آن زمان بوده است.  بر اساس عکسهای روی فلزی پیدا شده از دوره ساسانیان  و اشعار شاعران ایرانی ، عود در آن زمان ساز رایج ایرانی بوده است.

عود در یونان باستان باربیتوس یا بارربیتون نامیده می شده است.بعد از اسلام با وارد شدن این ساز به اروپای قرون وسطی ، نام ” لوت ” را گرفت.ساز ” ماندولین ” با الگو برداری از عود به وجود آمد با این تفاوت مهم که ماندولین و عود در پرده هایی که روی دسته آن بسته می شد ، متفاوت بود. دسته عود امروزی فاقد پرده است.

عود آشوری در قدیم ، همان عود سوریه ، یونان ، ترکیه و اردن امروزی می باشد. این عود وسعت صدایی وسیعی دارد و شبیه عودهای نقاشی های مصر باستان می باشد. سپس نوازنده معروف بنام کما الدین زریاب و به دعوت عبدالرحمان دوم حاکم اندلس این ساز به اسپانیا وارد می شود.

زریاب بربط را در اسپانیا کامل می کند و آن را با تار ترکیب می کند و اولین ساز گیتار را می سازد. تاکنون هر سال بزرگداشتی به نام زریاب در اسپانیا برگزار می شود. باکو دلوسیا از مشهور ترین نوازندگان گیتار در جهان ، قطعه ای به نام زریاب برای گرامی داشت یاد او ساخته است.

تفاوت عود و بربط

در بسیاری از متون عود را عنوان بربط یا بربت نیز گفته شده است. در اول فکر می شود که این دو ساز در واقع یک ساز هستند ولی متفاوت می باشند. بربط پدر ساز عود است . سازی است که دسته اش از عود بلندتر و کاسه اش کوچکتر از عود است. در کل عود برای موسیقی عربی مناسب تر و بربط برای موسیقی ایرانی مناسب تر می باشد. عود در کشورهای عربی نیز با هم فرق می کنند ، مثلا عود لبنانی با عودی که در عراق نواخته می شود متفاوت است.

مشخصات یک عود خوب و با کیفیت

  1. اولین عامل یک ساز مرغوب و با کیفیت نوع چوبی است که ساز با آن ساخته شده . چوب ساز باید قبل از برش به صورت کاملا تدریجی خشک شده باشد تا در اثر گذر زمان و خشک شدن تدریجی ساز ، ساز تغییر شکل پیدا نکنند. چوب ساز باید کاملا یک دست و بدون برآمدگی یا فرورفتگی و یا ترک و یا تاب باشد.
  2. دومین عامل مهم صدای ساز است که باید شفاف و بدون زنگ باشد . در این مورد باید با مدرس خود مشورت کنید ، برای همین همکاران موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر پیشنهاد می دهند ساز را هنگام خرید با این شرط خریداری کنید که چند روز فرصت داده شود، ساز را به مدرس نشان دهید و اگر مدرس تایید نکرد ، ساز را عوض کنید.
  3. قسمت های مشبک روی صفحه ساز باید تمیز ، ظریف برش خورده شده باشد.
  4. گوشی های ساز باید در سر پنجه به درستی جایگذاری شده و لغی نداشته باشد
  5. گوشی های ساز راحت به چپ و راسن بچرخند و به راحتی ساز کوک شود و بعد از هر مضراب زدن کوک آن تغییر نکند. که باید موقع خرید این مورد سست شود.
  6. یک ساز خوب با گذر زمان و مضراب زدن کیفیت صدای بهتری پیدا می کند.
  7. یک عود خوب بعد از چندین سال مضراب زدن نباید هیچ گونه تغییری پیدا کند. حتما موقع خرید ساز با مدرس خود در مورد سازنده های ساز مشورت کنید
  8. قسمت مختلف ساز مانند شیطانک ، برش های گوشی ، سیم گیر و … باید به خوبی برش خورده و دقیق نصب شده باشند
  9. قیمت مناسب ساز: برخی مدرسین سازهای مشقی را پیشنهاد می دهند ، به خاطر قیمت کمتر اما ساز مناسبی برای نوازنده مبتدی نیست ، زیرا در اکثر موارد کوک و تنظیم نیستند و صدای نا خوش آن موجب دلزدگی هنرجو می شود و باعث تمرین کم و عدم موفقیت می شود. پس بهتر است ساز خوبی تهیه کنید.

قالب های ایرانی ساز عود

  1. قالب عود نریمان : همان قالب عود عربی ولی کمی کوچکتر و ایرانی
  2. قالب عود قنبری : قالب کمی کوچکتر از قالب عود عربی و تفاوت های جزئی با دیگر عودها

ساختمان ساز

  1. کاسه طنینی و صفحه رو : این قسمت گلابی شکل از ترک های چوبی متعدد به هم پیوسته تشکیل شده است.تخته های نازک از چوب توت یا گردو ساخته می شود و صفحه رو برای صدا دهی بیشتر از چوب کاج ساخته می شود. دو دایره بزرگ و کوچک مشبک از جنس استخوان برای خروج صدا از کاسه روی صفحه قرار دارد و خرک در پایین صفحه قرار می گیرد.
  2. پل : در ۵ نقطه از صفحه به طرف داخل کاسه ، پل های افقی متصل به صفحه قرار دارند که از تغییر شکل صفحه جلوگیری می کنند.
  3. خرک و سیم گیر : خرک قطعه چوبی تقریبا ۱۰ سانتی متر است که در پایین کاسه قرار دارند و روی آن شیارهای کم عمق وترها ایجاد شده است.
  4. دسته : دارای دسته کوتاه چوبی ، تقریبا به اندازه یک سوم طول کاسه و قطر حدود ۱۰ سانتی متر است.
  5. سر پنجه : یا جعبه گوشی ها محفظه ای است تو خالی که در ابتدای طول دسته قرار دارد و کمی متمایل به طرف عقب ساخته می شود و محل قرار گرفتن گوشی هاست و در هر طرف ۵ گوشی وجود دارد.
  6. شیطانک : قطعه چوب باریک و کم ارتفاع به عرض و ارتفاع حدود یک میلی متر بین دسته و سرپنجه که وترها از درون شیارهای کم عمق آن عبور می کنند.
  7. تعداد و جنس وترها : دارای ر۱۰ وتر است که دو به دو با هم و هم صدا کوک می شود . جنس آنها از روده تابیده گوسفند که به آن وتر می گویند یا ابریشم تابیده با روکش فلزی و یا سیم های نایلونی با ضخامت های مختلف می باشد.
  8. مضراب : از جنس پر پرندگان بزرگ یا پلاستیک نرم است که با دست راست گرفته می شود.

وسعت صدای عود

گسترده صدادهی عود ، دو اکتاو است و بیشتر در محدوده بم صدا می دهد. ده سیم عود به صورت جفتی کوک می شوند و در واقع ۵ سیمه است . این ساز توانایی های مضرابی خاص خود را دارد و تکنیک های نوازندگی سازهای دیگر بر روی آن نیز قابل اجرا است.

عود نوازان معروف جهان

  • انور براهیم
  • منیر بشیر
  • ریاض سنباطی
  • فریدالاطرش

عود نوازان نامدار ایران

  • منصور نریمان
  • حسن منوچهری
  • محمود رحمانی پور
  • اکبر محسنی
  • عبدالوهاب شهیدی
  • ارسلان کامکار
  • حسین سبزوری نیا
  • محمد فیروزی
  • حمال جهانشاد
  • استاد زرین پنجه
  • شجاع الدین اشعری قشمی
  • علی محبوب
  • علی میرشکال
  • محمد رفیع اشعری
  • محمد منصور وزیری
  • حسین وفادار
  • امین یساولی
  • مجید ناظم پور
  • برادران محمدی
  • محمد اژدری
  • عرفانی
  • عابدینی
  • مازیار ملک شاهی
  • نریمان آبنوسی
  • ابراهیم قنبری مهر
  • حسین بهروزی نیا
  • مانی جفرودی
  • یوسف کاموسی

و در گذشته اسحاق ابراهیم موسلی ، زریاب کبیر ، محمد بربتی ، محمد عودی ، ابن سینا ، زکریای رازی ، فارابی ، حسام السلطنه و… می باشد.

برچسب های :
​
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط پایگاه خبری تحلیلی دیباگران در وب سایت منتشر خواهد شد
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
  • لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما منتشر نخواهد شد.
  • نظرات و تجربیات شما
    لغو پاسخ

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    نظرتان را بیان کنید

    خبرهای موسیقی
    • پربازدیدترین ها
    • آخرین خبرها
    • خبرهای مرتبط
    شهرام ناظری
    بیوگرافی محمدرضا شجریان
    سالار عقیلی
    ساز تنبک
    ساز سنتور
    رضا صادقی
    بیوگرافی محمد اصفهانی
    تئوری موسیقی چیست
    معرفی ساز عود
    گیتار
    معرفی ساز عود
    گیتار
    تئوری موسیقی چیست
    پیانو ساز مادر
    رضا صادقی
    شهرام ناظری
    سالار عقیلی
    ساز تنبک
    ساز سنتور
    بیوگرافی محمدرضا شجریان
    پیانو ساز مادر
    گیتار
    شهرام ناظری
    تئوری موسیقی چیست
    بیوگرافی محمدرضا شجریان
    رضا صادقی
    سالار عقیلی
    بیوگرافی محمد اصفهانی
    ساز سنتور
    ساز تنبک
    پایگاه خبری تحلیلی دیباگران
    • خانه
    • هفته نامه چاپی
    • هفته نامه الکترونیکی
    • مصاحبه
    • نجف آباد شهر من
    • اینجا همه چی درهمه

    کلیه حقوق مادی و معنوی سایت برای ( هفته نامه دیباگران ) محفوظ می باشد. هرگونه کپی برداری از مطالب تنها با درج لینک فعال به مطلب مجاز می باشد


    طراحی و توسعه : کاشمروب . IR