یکشنبه, ۲۲ مهر ۱۴۰۳ / ۱۳:۵۵:۵۸
اگر بدانید که در ایران ۱۰ برابر استاندارد جهانی فرونشست زمین داریم و در اصفهان این عددی بیش از ۴۰ برابر خواهد رسید وحشت خواهید کرد و به بحران اصفهان پی خواهید برد، و متوجه می‌شوید که وضعیت اصفهان بحرانی است. از طرفی حدود ۴۹ درصد از جمعیت کشور در پهنه‌بندی فرونشت زمین زندگی می‌کنند. […]
اگر بدانید که در ایران ۱۰ برابر استاندارد جهانی فرونشست زمین داریم و در اصفهان این عددی بیش از ۴۰ برابر خواهد رسید وحشت خواهید کرد و به بحران اصفهان پی خواهید برد، و متوجه می‌شوید که وضعیت اصفهان بحرانی است. از طرفی حدود ۴۹ درصد از جمعیت کشور در پهنه‌بندی فرونشت زمین زندگی می‌کنند.
مدیریت و سیاست‌های اشتباه در مورد آب و خاک باعث می‌شود این پدیده هولناک سرعت بیشتری پیدا کند.
وضعیت فرونشست زمین به حدی بحرانی است و خطرات آن به ما نزدیک است که هر چند وقت یکبار خبر خسارت این پدیده در رسانه های اجتماعی منتشر می‌شود. فرونشست زمین خودش مشکل اساسی نیست بلکه مشکل اصلی کمبود آب است. وقتی آب‌های زیرزمینی کاهش پیدا کند، فرونشست زمین اتفاق می‌افتد. دشت اصفهان به خاطر برداشت بی رویه آب از آبخوان، هر سال حدود ۱۸ سانتیمتر فرونشست دارد. با برداشت غلط ذخایر آبخوان‌ها تمام می‌شود و آن وقت تکلیف چیست؟
همه بخش‌ها از صنعت گرفته تا کشاورزی و شرب و … همگی از آبخوان‌ها استفاده می‌کنند و هیچکس فکر نمی‌کند اگر این آب تمام شود دیگر نه صنعتی خواهد بود و نه کشاورزی. بدتر اینکه گرد و خاک همه را خواهد گرفت و دیگر نمی‌توان در این مناطق زندگی کرد.
سومدیریت زیستگاه‌‌های تالابی مانند گاوخونی در اصفهان، دریاچه ارومیه و هامون، هورالعظیم و بین‌النهرین که دارای خدمات بالای اکولوژیکی بوده است، را دچار آسیب کرده و تبدیل شدن عرصه‌های آبی به کانون‌های گرد و غبار را باعث شده که ابتدا به صورت محلی و سپس به صورت منطقه‌ایی و جهانی تاثیرگذار است.
در اصفهان خشک شدن تالاب گاوخونی موجب نابودی کشاورزی شرق استان شده‌است و همچنین تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی متوقف شده و همین باعث فرونشست زمین در دشت‌های اصفهان خواهد شد.
جریان دائمی زاینده‌رود تا تالاب گاوخونی برای تعادل آبخوان‌ها و جلوگیری از افت سطح ایستایی در اصفهان مهم بوده‌است که اکنون دیگر وجود ندارد.
متاسفانه قانونی برای حل بجران فرونشست زمین وجود ندارد و هیچ‌کسی پاسخگوی خسارات ناشی از فرونشست زمین نیست و این در حالی‌است که در موقع خشکسالی قوانینی برای دادن خسارت به کشاورزان وجود دارد، اما قانونی برای آسیب‌های ناشی از فرونشست زمین وجود ندارد. هیچ سازمانی برای کنترل این پدیده مسئول نیست. قانونگذاری و مشخص شدن یک متولی برای فرونشست زمین خیلی مهم است که از آن غفلت شده‌است. اگر به همین شکل از آب آبخوان‌ها استفاده شود به زودی این مناطق دیگر قابل سکونت نیستند و دیگر کاری نمی‌شود کرد.
البته گفتنی است که هنوز فرصت است و تجارب موفقی از توقف فرونشست زمین در کشورهای دیگر مانند ژاپن وجود دارد که از سال ۱۹۸۰ فرونشست را نه تنها کنترل کرده و تثیبت نمود بلکه حدودا سالی یک میلی‌متر برگشت داشته‌است.
اینکه فقط بگوییم اصفهان در معرض این خطر جدی قرار دارد صحیح نیست و اکثر استان‌ها و شهرها درگیر فرونشست زمین هستند به جز استان گیلان که فعلا خطری آن را تهدید نمی‌کند. حتی استان گیلان در نزدیکی دریا سالانه ۱۸ سانتیمتر فرونشست دارد.
با این روند غلط روزی خواهد رسید که برای تامین آب شرب نیز دچار مشکل خواهیم شد و بسیاری از شهرها خالی از سکنه خواهد شد. در اصفهان وسعت بیشتری درگیر فرونشست شده‌است به حدی که قسمت شمالی داخل شهر سالانه ۱۲ سانتیمتر فرونشست دارد که عدد خطرناکی است. سازه‌ها با پیش‌بینی ۴ سانتیمتر در کب عمرشان طراحی می‌شوند و با این شرایط به شدت آسیب‌پذیر هستند و هر لحظه ممکن است فاجعه‌ایی رخ دهد، به طوری‌که متطقی در اصفهان هستند که ساختمان‌هایش دچار ترک‌خوردگی و یا کج‌شدگی شده اند.
آب و خاک اساس زندگی است و باید آن‌را حفظ کنیم، اما متاسفانه با بی‌ملاحظگی ان‌ها را مصرف می‌کنیم و در صورت ادامه اساس زندگی را از دست خواهیم داد. بنابراین حل بحران فرونشست زمین تنها حفظ آب است.
فرونشست زمین در اصفهان خساراتی را به بخش اراضی کشاورزی، راه‌ها، مدارس و اماکن مسکونی وارد کرده‌است و زنگ خطر بحران این پدیده در این استان به صدا درآمده‌است.
احیای زاینده‌رود، احیای آبخوان‌ها، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، جلوگیری از بارگذاری‌های غیرمجاز و انتقال آب به مناطق خارج از حوضه زاینده‌رود، مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز و نصب کنتورهای هوشمند آب روی چاه‌ها توسط شرکت آب منطقه‌ایی، جمع‌آوری و هدایت روان آب‌های سطحی و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی از طریق چاه‌های جذبی، تفکیک آب باران ساختمان‌ها و تزریق آن به چاه‌ها و اعمال مدیریت یکپارچه آب زاینده‌رود می تواند به کاهش این بحران کمک کند.
احمد شریعتی
از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید
متن خبر را در هفته نامه دیباگران به صورت چاپ شده مشاهده کنید.
