نجف آباد شهر من

بزرگنمایی تصویر

نجف آباد شهر من قدیمی ترین شهر جدید ایران می باشد به نام شهر علم و ایثار شناخته می شود و در زمان صفویان حدود ۴۰۰ سال پیش به دستور شاه عباس و با تلاش و پیشنهاد شیخ بهایی این شهر به عنوان یک شهر جدید احداث شد و عصارخانه ها  و کبوترخانه های زیادی را در خود جای داده است.

شیخ بهایی ریاضی دان، معمار و دانشمند آن عصر و دوره بود که یان شهر را معماری اصولی و مهندسی بسیار پیشر فته طراحی نمود، در این طراحی خیابان ها ، کوچه های شهر بناهای مشیعتی دارد، مانند مسجد، سقاخانه،آسیاب آبی، عصارخانه، کاروانسرا، حمام، کبوترخانه و …. همه به خوبی در شهر گنجانده شده بودند.

نجف آباد در ۳۷ کیلومتری غرب استان اصفهان با وسعتی حدود ۴۱۶۳ کیلومترمربع می باشد. و در میان کوه های با ارتفاع متوسط در دشتی وسیع قرار دارد. نجف آباد چهارمین شهر پر جمعیت استان اصفهان می باشد و در مرکز استان قرار دارد و ۶ شهر نجف آباد، جوزدان، دهق ، علویجه، کهریزسنگ و گلدشت را شامل می شود و باغ های زیادی را در خود جای داده است.

نجف آباد از شمال به علویجه و دهق، از شرق به فلاورجان،خمینی شهر و اصفهان، از غرب به فریدن و داران و از جنوب به لنجانات محدود می شود. آب و هوای این شهر سرد و خشک و نیمه بیابانی می باشد.

پیشینه نجف آباد شهر من

قبل از بنا شدن این شهر و قبل از دوره صفویان  زرتشتیان در کوه های شمالی منطقه ساکن بودند. و از فالت مرکزی ایران یا همان یزد در تابستان به این منطقه کوچ می کردند و چادرنشین بودند و تا پاییز در این منطقه ساکن بودند. از چشمه سارها برای خود و حیواناتشان استفاده می کردند و در تابستان که به کم آبی دچار شدند به فکر حفر قنات افتادند.

مشهورترین نظر در مورد احداث این شهر این است که نذورات و عایدات موقوفات این منطقه از اصفهان با کاروانی به سمت نجف اشرف می رفته است که بعد ۲۵ کیلومتر کاروان می ایستد و دیگر حرکت نمی کند و شیخ بهایی با اذن شاه عباس محمولات شتران را هزینه ساخت این شهر می کنند و نام آن را نجف آباد می گذارند.

در نقل قولی دیگر این است که گسترش صنایع نظامی نیازمند موقعیت جغرافیایی خارج اصفهان بود. و نجف آباد برای گرد هم آوردن صنعت گران اطراف و افزایش آمادگی دفاعی صفویان از طریق ساخت انواع سلاح ها این شهر را احداث کردند و سابقه صنایع ریخته گری و فزونی ان در نجف آباد نشان از همین قول است.

در نقل قول دیگری از راجر سیوری گفته شده است که شاه عباس و شیخ بهایی نجف آباد را با شبکه های آبیاری و ارتباطی با بازرگانی پر رونق برای تهیه آذوقه اصفهان احداث نمودند و زیر بنای زراعی استواری را برای اصفهان فراهم آوردند.

نجف آباد مرکزی برای زراعت

شیخ بهایی با ایجاد یک قطب کشاورزی در اطراف مناطق مسکونی، شهر را به یک شهر خودکفا تبدیل کرد. بزرگترین قنات زمان شاه عباسی که به قنات زرین کمر معروف است با طول ۹ فرسخ با ۱۱ جوی آب به فاصله چند صد متر از هم دیگر و به صورت موازی از غرب تا شرق شهر امتداد داشته و باغ های اطراف شهر را آبیاری می کردند.

در شمال و جنوب شهر و دو طرف جاده اصلی خوزستان و اصفهان با نام ۵ جوبه و ۶ جوبه نقشه معماری و شهرسازی پیشرفته ایی دارد و نسخه اصلی آن که توسط شیخ بهایی ترسیم شده ایت در موزه لیسبون پایتخت پرتغال نگهداری می شود.

همچنین دارای منابع آب زیرزمینی و آب سطحی می باشد که عمده ترین آب سطحی آن از چشمه مرغاب در منطقه کرون، دریاچه سدزاینده رود و رودخانه زاینده رود است و قنات ها ، چاه ها و چشمه ها نیز منابع آب زیرزمینی شهرستان می باشد.

منابع آبی نجف آباد شهر من

رودخانه مرغاب نقش حیاتی در منطقه دارد و بر روی منابع آبی مجاور تاثیر بسزایی دارد. رودخانه مرغاب سفره آب زیرزمنی را تغذیه کرده و تاثیر مستقیمی بر قنوات حریم و حواشی رودخانه دارد، و شرایط پر آب تر شدن قنوات دشت را فراهم می کند، از جمله قنات زرین نجف آباد، قنات شاه و قنات علی آباد. این رودخانه از چشمه تا شرق روستای هومان  باعث تغذیه سفر های آب زیرزمینی شده.

در نجف آباد ۱۴۰ رشته قنات وجود داشته است. و به جز چشمه مرغاب ۹ چشمه دیگر نیز در نجف آباد وجود داشته است و ۸۵۴ چاه عمیق نیز در نجف آباد وجود دارد.

شیوه طراحی و معماری نجف آباد شهر من

طراحی و معماری شهر نجف آباد به شیوه ایی انجام شده که نه تنها در ان زمان بی نظیر بوده است بلکه هنوز بیش از ۴ قرن همچنان مطلوب به نظر می رسد.

محلات و کوچه ها از شیوه و روش پیشرفته علمی طراحی شده. که در حدود ۴ قرن هنوز مطلوب است. و رفت و امد در کوچه های شمالی،جنوبی، شرقی و غربی شهر به راحتی انجام می شود و محلات مشکلات رایج در شهرهای مشابه را ندارد و این طراحی نشان از قدرت و دانش شیخ بهایی در زمینه شهرسازی و معماری  می باشد.

نجف آباد با این شکل امروزی در زمان شاه عباس  شکل گرفت و توسعه یافت. و چنان رونقی گرفت که جهانگردان با دیدن آن شگفت زده می شدند. و آن را شهری آباد با ساختاری کاملا اصولی وصف می کردند .

مردم بومی نجف آباد لهجه نجف آبادی دارند اما به دلیل مهاجرپذیری آن مردمانی با زبان لری، ترکی، عربی و گرجی نیز در این شهر زندگی می کنند.

ساکنین اولیه نجف آباد شهر من

سه عامل سیاسی ، جغرافیایی و نظامی در ساکنین اولیه این شهرستان تاثیر گذار بودند .

جغرافیایی : نجف آباد به اصفهان نزدیک بود. و در مسیر خوزستان و عراق قرار دارد و افرادی از این مناطق در این شهر ساکن شود و بی تاثیر در زمینه مذهبی بودن این شهر نبود.

نظامی : در زمان شاه عباس در این شهر قورخانه یا همان مرکز اسحله تاسیس شد. و باعث شد صنعت گرانی در رشته های چاقو سازی، زودپز سازی و … در این شهر ساکن شوند.

سیاسی : شاه عباس با مساعدت ایل شاملو و ایل استاجلو روی کار آمد. اما شورش هایی که قبل از روی کار آمدن شاه عباس شروع شده بود هنوز ادامه داشت. شاه عباس خواست قدرت خود را تثبیت کند و شورش را پایان دهد. برای همین اصفهان را به عنوان پایتخت انتخاب کرد و سعی کرد شورشیان را متلاشی و یا تبعید کند.

هزار ارمنی و آذربایجانی را به مرکز ایران تبعید کرد. و در حوالی اصفهان و مازندران اسکان داد. گرج ها نیز از قفقاز ابتدا به شهر نجف آباد و سپس به فریدن و فرویدونشهر منتقل شدند.

اسکان مخالفان در اطراف پایتخت امکان کنترل بیشتری را به شاه عباس می داد. نجف آباد زیر بنای زراعی استواری برای پایتخت بود و نزدیک بودن به پایتخت تاثیرات مثبتی بر روی این شهر داشت

آثار دیدنی، تاریخی و گردشگری  نجف آباد شهر من

مزرعه بلمچه ، منطقه حفاظت شده قمیشلو. حمام کهنه. عصارخانه های متفاوت از جمله عصارخانه بزرگ، عصارخانه آقا ، عصارخانه اخلاقی، حصار قدیمی شهر. قنات نجف آباد، قنات کهریز یا سندل گبر، کاروانسرای حسینجه، قلعه سنگی علویجه، مسجد جامع دهق. مسجد جامع جوزدان، برج های هفتگانه جوی خارون یا ارگ شیخ بهایی، برج های دوقلو صفا. خانه تاریخی لطفی، خانه تاریخی نوریان،

خانه تاریخی مهرپرور، خانه تاریخی علم و ایثار،پنگ خانه. بیشه، گذر زندگی، باغ موزه باغ صفوی، باغ گلها، باغ بانوان، یادمان شهدا، امامزاده احمد ابن حنفیه در شهر تیران. امامزاده در افجان، امامزاده ساره مریم معروف به چهل دختران در روستای جوزدان،

امامزاده عبدالله در شاهدان، امامزاده‌ای در ارتفاعات جنوب غربی علویجه بنام شمس‌الدین محمد، امامزاده سراءالدین معروف به «بابا لنگر» در روستای عسگران و بقعه پیر محمد در نزدیک امامزاده جوزدان که تاریخ آن به سال ۹۵۸ هـ.ق می رسد. امامزاده در اسفیدواجان، امامزاده فاطمیه در روستای محمدیه کرون، قدمگاه که بنای اولیه آن به زمان احداث شهر نجف‌آباد بر می‌گردد، و در سال ۱۳۱۲ در تعریض فلکه و خیابان به کلی از بین رفت.

مشاهیر نجف آباد شهر من

شهید دکتر آیت، محمود حجتی (وزیر سابق جهاد و راه و ترابری). مصطفی معین وزیر سابق علوم، تحقیقات، و فناوری و نامزد ریاست جمهوری، مرحوم آیت الله سیدعلی نجف آبادی،

مرحوم آیت الله شیخ عباس ایزدی، ابوالقاسم پاینده مترجم قران مجید. تاریخ طبری ، نهج الفصاحه، شهید سرلشکر احمد کاظمی فرمانده نیروی زمینی سپاه. قربانعلی دری نجف‌آبادی وزیر سابق اطلاعات و امام جمعه شهر ری،

آیت الله ابراهیم امینی (نایب رییس مجلس خبرگان)، مرحوم آیت الله شیخ احمد حججی، آیت الله غیوری نجف آبادی، آیت الله منتظری، شهید محمد منتظری. کیومرث پوراحمد کارگردان سینما و تلوزیون، پروین دخت یزدانیان، بهرام صادقی نویسنده نامدار معاصر

عمده محصولات کشاورزی و باغ های 

بادام، گردو، انگور، انار، زردآلو، هلو، گیلاس. آلبالو، آلوچه، انواع سبزیجات، انواع صیفی جات

صنایع دستی 

قالی و فرش دستبافت، چاقو سازی، نمد مالی و کلاه مالی. گلیم و جاجیم، مسگری، ارغوان بافی، قفل سازی، گبه، گیوه، زودپز سازی، کارد و چنگال سازی

بازی های محلی و بومی 

پل چفتک ، گاوجفتی، شاه وزیری، مچولاس، قایم جورک، زلبند. چرس چرسی، شاه ابولی، کفش کفشی،نان بیار کباب ببر، الک دولک، اردک شوردک. گاگوجتل بته ، یه قل دو قل، کلاغ پر،سنگ بر یک

غذاهای اختصاصی نجف آباد شهر من

گندی ، گداخته، گوشت و به، گوشت و لوبیا و سبزی، قورمه به، قورمه سیب. آش خرفه، تاس کباب، گوشت و شوید، آماج کدو سفید، آبگوشت لپه، نخودآب. آش آلوچه ،جغور بغور، آش کلوچه، کباب حسینی، کباب شامی. حلیم بادمجان ،قیمه ریزه. یتمیچه ،کله جوش ،کباب شتر

شیرینجات محلی نجف آباد شهر من

عسل  ، اگردک ، کماج ،  ته حلوا ، شیرینی پنجره ایی ، شیره انگور ،شیره توت

مراسم اختصاصی نجف آباد شهر من

• مراسم ازدواج
  • خواستگاری زنانه ،خواستگاری رسمی. قباله برون. بله برون ،عقد ،پشت بله ،چلگی ،بیست و هفتمی ماه رمضان ،عیدی و مناسبت ها. خوانچه برون ،جهاز برون ،عروسی ،درحنجلگی
• مراسم عزا
  • مراسم خاکسپاری ،مراسم سوم و هفتم. مراسم سرسلامتی ،مراسم بعد چهلم و از عزا در آوردن
• مراسم فرزند دار شدن
  • سیسمونی بردن ، حمام دهم

نجف آباد از نظر جهانگردان

• راجر سیوری “شاه عباس و طراح اصلی آن شیخ بهایی با ایجاد شبکه کامل آبیاری و ارتباطی و بنیان نهادن شهری بازرگانی و پررونق در ۲۵ کیلومتری غرب اصفهان برای تهیه آذوقه پایتخت، زیر بنایی اساسی بنا کرده‌است.
• اندره زیگرفید در کتاب روح ملت‌ها در مورد بی نظمی حاکم بر اصول شهرسازی ایران می‌نویسد”فقط شهر نجف‌آباد را از این قانون مستثنی دیدم. اول دفعه که آن جا رفتم تصور کردم. شهر قدیم را یک‌سره کوبیده‌اند. و خیابان‌بندی و کوچه‌سازی را از نو پایه‌ریزی کرده‌اند. ولی متوجه شدم معماری نجف‌آباد از ابتدا همین‌گونه شکل گرفته‌است. مساجد و میدان‌های نجف‌آباد تنها محلی است که با فکر نادر به وجود آمده‌است. و دارای نظم و قاعده‌ای است.
• در این شهر به کوچه‌های بن‌بستی برنمی‌خوریم. (قدیم) هر نوع جنس و متاعی آماده و مهیا است. به شکلی که به هیچ عنوان به اصفهان حاجتی نیست

• نجف آباد از نظر جهانگردان

• از شهر اصفهان تا انتهای آن ۳ فرسخ است و تا خود قصبه ۴ فرسخ می‌باشد. که شرق آن بلوک ماربین و مغربش بلوک کرون و جنوب آن لنجان و شمالش نیز ماربین است. طول اراضی آن از مشرق به مغرب زیاده از ۳ فرسخ می‌باشد و متصل به کروند است. سلاطین صفوی از ابتدای آن به طرف طول، خیابانی طرح انداخته‌اند به مثال چهارباغ و در دوطرف اشجار چنار کاشته‌اند و هر دو جانب، باغات انداخته به‌غایت زیبا ساخته‌اند. اگر چه اکثر آن خراب گشته و ضایع گردیده‌است معذالک هنوز شکوه و صفای آن، خود حکایت بزرگی بانی را می‌رساند
• زین العابدین شیروانی ” قصبه (روستا) ایست خجسته بنیان، آبش از کاریز و هوایش فرح‌انگیز، باغاتش فراوان و از ۴طرف، آنجا زیاده از یک فرسخ خیابان کشیده و درخت چنار و اشجار میوه دار در آن خیابان نشانیده‌اند. راقم چند روز در آن جا بود و با خلقش مجالست نمود، عموماً از فسق و فجور دور و از معاصی مشهور مهجور هستند”
• هنریش بروگش ” باغ‌های نجف‌آباد به قدری وسیع هستند. که ما در مدت ۳ ربع ساعت در کوچه باغ‌های این شهر با اسب‌های خود می‌تاختیم تا بالاخره به خیابان و بازار رسیدیم”

نجف آباد شهر من

از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید.