هنر تراش سنگ

بزرگنمایی تصویر

هنر تراش سنگ : هنر ایرانی- اسلامی این مرز و بوم دارای پیشینه ای کهن است. و هنرهای بسیاری از گذشته در این دیار رواج داشته است. که برخی از این هنرهای چشم نواز امروزه زینت بخش موزه ها و کلکسیون های معتبر جهان هست. که این آثار نشانگر و بیانگر هویت،قدمت و فرهنگ غنی کشورمان است.

اما باید گفت که با وجود هنرهای سنتی و صنایع دستی بسیار،برخی از هنرها جلوه و زیبایی خاصی دارند. که از میان آن ها می توان به خاتم کاری، میناکاری، منبت کاری و تراش کاری یا قلمزنی روی سنگ اشاره کرد.

تراش سنگ

در این مقاله در ادامه معرفی هنرهای سنتی و صنایع دستی ناب کشورمان قصد داریم. به معرفی هنر «تراش سنگ یا قلمزنی روی سنگ»بپردازیم. در ابتدا باید گفت که تراش سنگ یا قلمزنی روی سنگ،امروزه در شهرهای مشهد، اصفهان و تهران از رواج خوبی برخوردار است. هنرمندان سنگ تراش، از تکه های سنگ خاکستری رنگ که از مناطق اطراف مشهد استخراج می شود،استفاده می کنند. و انواع اشیا تزئینی، انواع ظروف از جمله دیگ و صفحات قاب مانندی را تراشیده. که بعد از صیقل دادن، برای حکاکی به هنرمند حکاک می سپارند.

روش کار تراش سنگ

روش کار این هنر نیز آسان است. و هنرمند حکاک، ابتدا سطح شی را به وسیله روغن مخصوص آغشته کرده. که با این روش، مشکی براقی به دست می آید.(گاهی سطح کار را با رنگ مشکی می پوشاند). سپس طرح مورد نظر را بر روی شی منتقل کرده. و بوسیله ابزار مخصوص حکاکی، زمینه کار را بر می دارد (خالی می کند). تا نقوش به رنگ مشکی نمایان و برجسته شود.

گاه ممکن است که حکاک، خطوط مربوط به نقش را از سطح کار بردارد. و به اصطلاح نقش حالت نگاتیو (منفی) پیدا کند. که در این صورت، طرح به صورت خطوط خاکستری رنگ بر زمینه مشکی،جلوه زیبایی به کار می دهد.
این نکته قابل توجه است که سنگ سیاه مشهد به خاطر ترکیبات آهنی که در خود دارد. در برابر حرارت، روز به روز مقاوم تر و سخت تر می شود. پس بنابراین به مرور زمان در اثر استفاده استحکام آن افزایش می یابد.

روش کار تراش سنگ

این هنر اغلب بر روی سنگ های قیمتی نظیر زمرد، عقیق،فیروزه،الماس و … انجام می گیرد. از ویژگی های سنگ های مورد استفاده در این هنر باید به جنس،شفافیت، رنگ، دوام،قابلیت تراش و پردازش و سختی سنگ مورد نظر اشاره کرد که باعث می شود آن سنگ استفاده گردد.

شیوه ساخت این هنر نیز ساده است و پس از انتخاب سنگ موردنظر برحسب علاقه ابتدا این سنگ ها را تراش داده. (امروزه تراش توسط دستگاه های برقی انجام می گردد)،
سپس آن را پولیش (براق) نموده و در نهایت آن را روی رکاب مورد نظر که از جنس نقره و یا طلا است قرار می دهند.

امروزه این هنر در ایران با توجه به تحقیقات اخیر در مورد خواص درمانی برخی از سنگ ها رونق خوبی دارد. از طرفی با توجه به زیبایی و چشم نواز بودن برخی از این سنگ ها که اکثرا از معادن کشورمان استخراج می شود. این هنر در بحث صادرات نیز حائز اهمیت است و می توان این هنر زیبا را به اقصی نقاط جهان صادر نمود.

تراش سنگ و قلمزنی روی سنگ در نجف آباد

همانطور که گفته شد این هنر و صنایع دستی اصیل ایرانی،ظرفیت و قابلیت های بسیاری در زمینه اشتغالزایی،صادرات و کمک به اقتصاد خانواده دارد. بانوان به خصوص بانوان خانه دار با یادگیری و انجام این هنر به دلیل کم هزینه و مقرون به صرفه بودن و همچنین ارزش افزوده بالای صنایع دستی می توانند ضمن توسعه و گسترش این هنر به اقتصاد و معیشت خانواده خود کمک کنند.

شهرستان نجف آباد با توجه به پیشینه هنر و صنایع دستی می تواند یکی از شهرهای فعال در این هنر باشد. و هنرمندان و علاقمندان به این رشته می توانند با آموزش صحیح،گامی در جهت توسعه و رونق این صنایع دستی ناب بردارند. این رشته اغلب در بین بانوان و زنان خانه دار این شهرستان رواج دارد. و هنرمندان این شهرستان آثار زیبایی در این زمینه خلق کرده اند. و با حمایت و توجه می توان ضمن توسعه،ترویج و اشتغالزایی به اقتصاد شهرستان و خانواده ها نیز کمک کرد.

این مطلب در هفته نامه دیباگران شماره هفتاد و هشتم به چاپ رسیده است

در مورد صنایع دستی بیشتر بدانید 

در مورد صنایع دستی نجف‌آباد بیشتر بدانید

از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید.