شنبه, ۱۷ شهریور ۱۴۰۳ / ۱۹:۰۸:۵۶
در مقالات متوالی سعی داریم که چالش های موجود در ایران را بررسی کنیم، اولین چالش کمبود منابع آب است که به بررسی ان می پردازیم. کمبود آب شیرین و کاهش منابع آب زیرزمینی به علت برخورداری از آبهای زیرزمینی محدود و استفاده غیرپایدار از آبها، از جمله مشکلات جدی محیط زیست در ایران است. […]
در مقالات متوالی سعی داریم که چالش های موجود در ایران را بررسی کنیم، اولین چالش کمبود منابع آب است که به بررسی ان می پردازیم.
کمبود آب شیرین و کاهش منابع آب زیرزمینی به علت برخورداری از آبهای زیرزمینی محدود و استفاده غیرپایدار از آبها، از جمله مشکلات جدی محیط زیست در ایران است. این مسئله به تغییرات آب و هوایی، کمبود مدیریت منابع آب و تبدیل زمینهای کشاورزی به بخشهای شهری مرتبط میشود.
کاهش منابع آب میتواند به دلیلهای مختلفی رخ دهد. این دلایل میتوانند به عوامل طبیعی و انسانی برگردانده شوند. برخی از اصلیترین دلایل کاهش منابع آب عبارتند از:
۱- کمبود بارشها و خشکسالی: کاهش بارشهای آب و خشکسالیها از جمله عوامل طبیعی هستند که میتوانند منجر به کاهش منابع آب در منطقه شوند. خشکسالیها میتوانند مناطق را برای مدت طولانی به کمبود آب و زندگی زیرهسطحی محکوم کنند.
۲- تغییرات آب و هوا و گرمایش جهانی: تغییرات آب و هوا و گرمایش جهانی نیز میتوانند منابع آب را تحت تأثیر قرار دهند. افزایش دما میتواند به تبخیر بیشتر آب از سطح زمین منجر شود و بارشهای آب را کاهش دهد.
۳- بیرویهگری در مصرف آب: انسانها ممکن است منابع آب را بدون مدیریت مناسب و بیرویه مصرف کنند. افزایش جمعیت و صنعتیشدن ممکن است نیاز به بیشترین مصرف آب را ایجاد کند و از طرفی تأثیرات مخرب را بر روی منابع آب داشته باشد.
۴- تغییر کاربری زمین: تغییر کاربری زمین از کشاورزی و جنگلها به شهری و صنعتی میتواند باعث افزایش نشت آب، کاهش بازدهی آبها و کاهش تراکم منابع آب شود.
۵- بهرهبرداری غیرپایدار از منابع آب: بهرهبرداری غیرپایدار از منابع آب، مانند انجام کشاورزی بر اساس روشهای غیرکارآمد، استفاده از روشهای نامناسب آبیاری و استفاده نامناسب از منابع آبهای زیرزمینی، منابع آب را بهخطر میاندازد.
۶- آلودگی آب: آلودگی منابع آب نیز میتواند منابع آب را کاهش دهد و باعث کاهش کیفیت آب و محدودیت استفاده از آبهای آلوده شده شود.
کاهش منابع آب میتواند به اثرات جدی و گستردهای در جوامع و محیط زیست منجر شود. این اثرات در دستههای مختلفی شامل کمبود آب، تغییرات در کشاورزی، کاهش تنوع زیستی، تغییرات آب و هوا و تأثیرات اقتصادی قرار میگیرند:
۱- کمبود آب: کاهش منابع آب میتواند منجر به کمبود آب برای مصرف آشامیدنی، آبیاری مزارع، تولید انرژی و استفادههای صنعتی شود. این مسئله به ویژه در مناطق خشک و نیمهخشک میتواند تأثیرات جدی بر جوامع داشته باشد.
۲- تغییرات در کشاورزی: کمبود منابع آب میتواند به کاهش تولید محصولات کشاورزی و دامپروری منجر شود. این موضوع میتواند به افزایش قیمتهای مواد غذایی و ناپایداری اقتصادی منطقه منجر شود.
۳- کاهش تنوع زیستی: منابع آب در اکوسیستمهای طبیعی مهمی هستند. کمبود آب میتواند منجر به تخریب اکوسیستمها، از بین رفتن تالابها، رودخانهها و منابع آبی مهم گردد که به نابودی گونهها و کاهش تنوع زیستی منجر میشود.
۴- تغییرات آب و هوا: کمبود آب میتواند به تغییرات آب و هوا منجر شود. کاهش جریانهای آبی و افزایش خشکسالیها میتواند به تغییر الگوی بارش و افزایش دماها منجر شود.
۵- تأثیرات اقتصادی: کمبود آب میتواند تأثیرات بزرگی بر اقتصاد منطقه یا کشور داشته باشد. کاهش تولید در بخشهای مختلف مانند کشاورزی، صنعت و انرژی میتواند به کاهش رشد اقتصادی منجر شود.
۶- تأثیرات اجتماعی: کمبود آب ممکن است تنشهای اجتماعی ایجاد کند. رقابتهای برای دسترسی به آب و تأمین نیازهای اساسی میتواند به اختلافات و تنشهای اجتماعی منجر شود.
برای مقابله با نتایج کاهش منابع آب، لازم است تدابیری نظیر مدیریت بهینه منابع آب، افزایش بهرهوری آب در کشاورزی و صنعت، ترویج روشهای کمآبیاری، حفاظت و بازیابی اکوسیستمهای آبی، اجرای سیاستها و برنامههای حفاظت از منابع آب و تشویق به استفاده از منابع آبی نو و متجدد به کار برود. همچنین نیاز به مدیریت منابع آب، بهرهبرداری پایدار و اجرای سیاستها و طرحهای محیط زیستی مناسب است. همچنین، آگاهی عمومی درباره اهمیت محافظت از منابع آب و کاهش تلفات آب نیز بسیار مهم است.
احمد شریعتی
از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید
متن خبر را در هفته نامه دیباگران به صورت چاپ شده مشاهده کنید.
