یکشنبه, ۳ مهر ۱۴۰۱ / ۱۰:۱۵:۳۰
گیوه ملکی پاپوش تابستان : عصر تکنولوژی و فناوری در کنار محاسنش ، معایب بی شماری برای ما به ارمغان آورد. در این مبحث نمیخواهیم به مضرات دنیای جدید و فناوری های گسترده بپردازیم بلکه مبحث ما هنرهای فراموش شده در این عصر نو است . شاید صنایع دستی و هنرهای سنتی یکی از بخش […]
گیوه ملکی پاپوش تابستان : عصر تکنولوژی و فناوری در کنار محاسنش ، معایب بی شماری برای ما به ارمغان آورد. در این مبحث نمیخواهیم به مضرات دنیای جدید و فناوری های گسترده بپردازیم بلکه مبحث ما هنرهای فراموش شده در این عصر نو است . شاید صنایع دستی و هنرهای سنتی یکی از بخش هایی بود که بیشترین ضربه را در دنیای جدید متحمل شد .
هنرهای سنتی و صنایع دستی نیز ، مثل خیلی از رسوم و عادت های شیرین گذشته ی ما همچون مهربانی و عطوفت ، خانه ی مادربزرگ ها ، دورهمی های ساده و بی ریا و حتی بازی های کودکانه مان فراموش شده اند. این هنرها در غبار و هیاهوی تکنولوژی و پیشرفت ها کمرنگ شده و دیگر رو به فراموشی سپرده شده اند و دیری نمی گذرد که از یادمان نیز برود .
از این شماره سعی خواهیم کرد به هنرها و صنایع دستی این شهرستان بپردازیم ، شاید تلنگری باشد بر برخی تا نگذارند این هنرهای شیرین که ریشه در هویت و فرهنگمان دارند از بین بروند و کمک حال هنرمندانی باشد که چراغ این هنر را هنوز با جان و دل روشن نگه داشته تا فرزندانمان هنرهای پیشینیان را ببینند و لذت ببرند .
این هنر ، همچون صنایع دستی دیگر زمانی بسیار مورد استقبال بود ، ولی متاسفانه امروزه مثل سابق مشتری و طرفدار ندارد و معدود هنرمندان این هنر زیبا در کارگاه ها و مغازه های کوچک ،از جمله در نجف آباد هنوز به این هنر و حرفه مشغولند و چراغ این هنر را روشن نگه داشته اند .
وقتی سراغ هنرمندان گیوه باف در نجف آباد را می گیریم. به یک نفر میرسی ، آن هم کسی نیست. جز استاد حاج مرتضی ابراهیمی معروف به مرتضی گیوه دوز. پای صحبت هایش که می نشینی صداقت در سخن هایش موج می زند. او بیش از نیم قرن است که این به حرفه مشغول است. و با اینکه پدرش آهنگر بود اما بخاطر علاقه به گیوه دوزی ، راه و رسم پدر را ادامه نداد و به این هنر پرداخت . در این نیم قرن که به این هنر مشغول بوده بی مهری های زیادی کشیده ولی هرگز لب به شکوه و شکایت باز نکرده و با صبر و متانت خویش هنرش را تعالی بخشیده است. در ظهر تابستانی گرم چند دقیقه ای مهمانش در مغازه ای کوچک در بازار نجف آباد بودیم و با او در مورد این هنر و مسائل مختلف به گفتگو نشستیم .
بنده مرتضی ابراهیمی هستم متولد ۱۳۱۷ در شهرستان نجف آباد و حدود ۵۰ سال است که به گیوه دوزی مشغولم . پدرم آهنگر بود ولی علاقه ای به آن کار نداشتم ، پس به این خاطر به این هنر که علاقه مند بودم مشغول شدم و شکر خدا از اینکه این کار و هنر را در پیش گرفتم راضی هستم.
متاسفانه هیچ کدام از فرزندانم این هنر را دنبال نکردند و به کارهای دیگری پرداختند . اما به تازگی نوه ام ( محمدرضا) که از بچه گی به این هنر علاقمند بود و این کار را دوست داشت ، مدتی ست که در کنار من کار می کند و خوشحالم از این بابت که بعد من کسی از خانواده ام هست که چراغ این هنر را روشن نگه می دارد .
مهمترین دلیلش این است که مردم دیگر مثل سابق گیوه نمی پوشند و از کفش های جدید استفاده می کنند و با توجه به این اتفاقات و عوض شدن بعضی چیزها دیگر راستش امیدی به استقبال و علاقه ی دوباره ی مردم به این هنر ندارم و فکر نمی کنم مردم دوباره بخواهند از گیوه استفاده کنند. مگر افراد خاصی که هنوز مشتری گیوه هستند .
کمکی تا به حال نشده است و راستش نمیدانم که زیر نظر میراث فرهنگی و صنایع دستی هستم یا نه و تا به حال هیچ کمک و حمایتی از من و این هنر نشده است ولی از کسی گله و شکایتی ندارم .
بله قبول دارم . ولی باید بگویم دلیل گرانی گیوه، بخاطر گران بودن مواد اولیه اش است و مثلا خود رویه ی گیوه فقط ۴۰۰ هزار تومان است. شما توجه کنید کسی که رویه ی گیوه را می خواهد آماده کند. شاید حدود ۱ ماه دستش به این رویه بند باشد. و زحمت زیادی می کشد. و به همین خاطر وقتی گیوه را تولید می کنیم. بالطبع محصول گران در می آید. البته در کنار رویه ، چرم هم هست که دوزنده باید ۲ روز دوک بزند تا آن چرم برای گیوه دوزی آماده شود. در کل باید بگویم دلیل اصلی گران بودن گیوه همانطور که گفتم. گران بودن اجناس اولیه اش است. که در این چند وقت نیز که افزایش هزینه ها را داشتیم. گیوه نیز گران تر از قبل شد .
خیر . گیوه هایی که ما در مغازه تولید می کنیم. به فروش می رسد و دیگر محصولی برای صادرات باقی نمی ماند. باید بگویم برای ساخت یک گیوه باید ۴ نفر استاد کار روی گیوه کار کنند. تا یک گیوه درست شود و این کار وقت و هزینه ی زیادی می خواهد. تا یک گیوه درست بشود. از طرفی باید بگویم که شاید چون استقبالی از گیوه نبوده که تا به حال این اتفاق نیفتاده است. و اگر مردم دیگر به این محصول علاقه داشتند. ما هم تولید و صادر می کردیم.
مهمترین جنس گیوه کف و یا تخته اش است. که از محمد آباد جرقویه می آید. در کنار کف ، رویه است که از آباده شیراز و چرم را نیز از زرین شهر می خریم.
خیر . من با این سن هنوز بیمه نیستم. و با ۵۰ سال سابقه نیز تحت حمایت جایی نیستم.
بهترین نوع گیوه همانطور که شاید بدانید گیوه ی ملکی است. که حداکثر حدود یک و نیم میلیون قیمت دارد. ولی ما گیوه به قیمت های مختلف داریم و حتی به قیمت ۲۵۰ هزار تومان نیز گیوه هایی در مغازه داریم.
گیوه بیشتر در بین قوم بختیاری طرفدار دارد. و بیشتر مشتری هایمان بختیاری ها هستند. باید بگویم واقعا اگر بختیاری ها گیوه نخرند دیگر این هنر از بین می رود.
حرف خاصی نیست و من نیز از شما تشکر می کنم. که دنبال این هنر آمدید و این هنر را هنوز فراموش نکردید. با اینکه به این هنر مثل قبل استقبال نمی شود. اما دوست دارم این هنر زنده بماند و مردم فراموشش نکنند.
این مطلب گیوه دوز نجف آبادی که یکی از هنرهای دستی شهرستان نجف آباد می باشد با عنوان پاپوش تابستان هفته نامه دیباگران شماره بیست و پنجم به چاپ رسیده است.
