پنجشنبه, ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ / ۰۳:۴۶:۰۵
از سال ۱۳۷۰، شبکه اینترنتی و بعد از آنبه مرور فضای مجازی و شبکه‌های مجازی وارد ایران شد، شبکه‌ای که ابتدا وارد دو دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه گیلان شد و سپس به سرعت در دسترس سایر دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، ارگان‌ها، نهادها، ادارات دولتی و عامه مردم قرار گرفت. روز به روز به […]
از سال ۱۳۷۰، شبکه اینترنتی و بعد از آنبه مرور فضای مجازی و شبکه‌های مجازی وارد ایران شد، شبکه‌ای که ابتدا وارد دو دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه گیلان شد و سپس به سرعت در دسترس سایر دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، ارگان‌ها، نهادها، ادارات دولتی و عامه مردم قرار گرفت. روز به روز به شمار مشترکین خانگی اینترنت افزوده شد طوری که امروزه تقریبا در دسترس همگان قرار گرفته است.
اندیشمندان و صاحب‌نظران عرصه ارتباطات از اینترنت به‌عنوان عاملی برای گسترش،توسعه و تعامل هر چه بیشتر ساکنان زمین معرفی می‌کنند و آن ابزاری برای رشد، پیشرفت و ترقی روز افزون بشریت با شعار همه مردم ساکنان دهکده جهانی شد. اما زیاد طول نکشید که متوجه شدیم ماهیت قضیه فرق می‌کند.
ابزاری که وارد یک فرهنگ سنتی شد، بدون این‌که فرهنگ استفاده از آن موجود باشد. زمانی‌که یک ابزار و عنصری مادی وارد فرهنگ کشوری می‌شود اما عنصر معنوی یا فرهنگی آن نباشد جامعه با دیرکرد فرهنگی یا تاخر فرهنگی روبرو می‌شود. که در این شرایط آن ابزار کارکرد مفید و مثبت خود را از دست می‌دهد و اثرات مخرب ومنفی خواهد داشت بنابراین با مشکلات و چالش‌های زیادی روبرو خواهدشد.
تکنولوژی مدرنی که در هر جامعه‌ایی موجب ترقی علمی، اجتماعی و فرهنگی می‌شود در عمل باعث ایجاد آسیب‌ها و معضلات اجتماعی و فرهنگی می‌شود. در کشور ما نیز با ورود فضای مجازی ناهنجاری‌هایی اجتماعی افزایش یافت و بعضا برخی از کج‌روی‌های جدید که سازمان‌یافته هم بود گسترش یافت. جامعه نیز با چالش‌ها و نابسامانی‌های اجتماعی متعددی روبرو شد و فضای جامعه ملتهب و آشفته‌تر کرد.
با گسترش موبایل‌های هوشمند و اینترنت‌های پرسرعت از یک سو و از سوی دیگر شبکه‌ها وگروه‌های مجازی و سایت‌ها به طرز ناباروانه‌ایی استفاده از اینترنت افزایش یافت و افراد زیادی به اینترنت دسترسی پیدا کردند، در این وانفسا نوجوانان و جوانان بیشتر همسو و همراه این ابزار شدند.
دانشآموزان و دانشجویان بیشترین مشترکین اینترنت در ایران هستند. افرادی که در این بازه سنی سرمایه‌های اصلی و آینده‌سازان ایران هستند. استفاده بی‌رویه نوجوانان و جوانان و حتی کودکان از فضای مجازی مشکلات متعددی را برای خانواده و دانشآموزان و در نتیجه جامعه به وجود آورده است.
مسئولان آموزشی و تربیتی همچنین متولیان و اولیا متوجه زنگ خطر به صدا درآمده شده‌اند و به دنبال نوش‌دارویی برای پیشگیری و درمان هستند. باید بسترسازی و فرهنگ‌سازی مناسبی برای استفاده صحیح و اصولی اینترنت انجام شود و زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی مناسبی برای استفاده از اینترنت ارائه شود تا سوادرسانه‌ایی افراد افزایش داده شود.
در این چند سال اخیر که مدارس غیرحضوری شدند ضریب نفوذ اینترنت به ویژه بین دانشآموزان افزایش یافته وتقریبا بیشتر آن‌ها دارای گوشی همراه هستند و این باعث افت تحصیلی، فرمان‌نابرداری، افسردگی، پرخاشگری، گوشه‌گیری، بلوغ زودرس و … شده است و ناهنجاری‌های شخصیتی و اجتماعی را به دنبال داشته است.
نوجوانان و جوانان در این سال‌های اخیر دچار رفتارهای پرمخاطره و رفتارهای غیراستاندارد بیشتری شده‌اند. فرار از منزل، گرفتار شدن در باندهای فروش موادمخدر، جرائم سازمان‌یافته مانند شرقت، اخاذی، شرط‌بندی، هزره‌نگاری، عرفان‌های کاذب و دورغین و … از جمله آسیب‌های پرخطر در کیمن آنان است که برای ارتکاب این اعمال مجرمانه توسط عده‌ایی منحرف و فرصت‌طلب اغفال شده‌اند.
این پدیده جمعی و فراگیر ضربات و لطمات بی‌شماری را به فرهنگ مملکت وارد می‌کند و راهی را برای هجوم فرهنگی، نرم و خاموش دشمن برای ضربه به باورها، ارزش‌های ملی و مذهبی ایران را باز می‌کند. نتیجه آن ولنگاری فرهنگی، خودباختگی، خودبیگانگی فرهنگی، بحران هویت، بی‌قیدی و بی‌اعتمادی فرهنگی و پذیرفتن بی‌چون و چرای فرهنگ ناموس بیگانه را دارد که با مولفه‌های فرهنگی و اعتقادی ما همخوانی ندارد.
تمامی موارد گفته شده در دراز مدت به سست شدن روابط اعضای خانواده و از هم‌گسیختگی بنیان خانواده منجر می‌شود و بیشترین خسارت را نهاد خانواده و اجتماع متحمل شده‌است زیرا افراد به زندگی تجردی روی آورده‌اند. در این فضا نوجوانان و جوانان در دوره رشد و نمو و استفاده افراطی از وسایل ارتباط جمعی و فضای مجازی آن‌ها مستعد ابتلا به بیمارهای اجتماعی، روانی و اعتیاد تکنولوژی شده‌اند. فقر حرکتی، تحلیل بافت مغزی، آسیب‌های اسکلتی، اختلال در تمرکز و یادگیری، اضطراب، کمبود عزت نفس، وسواس فکری، تنهایی و … از دیگر اثرات استفاده بیش از حد تلفن همراه است.
موارد بیان شده تنها بخشی از آسیب‌ها، معضلات و ناهنجاری‌هایی است که چالش برانگیز شده‌است و در صورت عدم حل آن‌ها می‌تواند بحران‌های جدی را در مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایجاد کند.
در پایان والدین با نرم‌افزارهای کنترل‌کننده و محدود‌کننده باید نظارت بیشتری بر عملکرد فرزندانشان در فضای مجازی داشته باشند، آموزش‌وپرورش نیز باید با تالیف دروس مشخص سواد رسانه‌ایی دانشآموزان را افزایش دهند. خانواده‌ها بازه زمانی مشخصی را برای فرزندان در استفاده از اینترنت در نظر بگیرند و برای اتصال به فضای مجازی نیز هدف مشخصی داشته باشند.
احمد شریعتی
از سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ سازان معاصر دیدن کنید
متن خبر را در هفته نامه دیباگران به صورت چاپ شده مشاهده کنید.
